عوامل ایجاد افسردگی در سالمندان+ 7 راهکار خود درمانی در منزل

در این مطلب ابتدا بیماری ها، شرایط و داروهایی که منجر به افسردگی در افراد مسن می شوند را با مشورت بهترین روانپزشک تهران معرفی می کنیم سپس راهکارها و بهترین روشهای درمان افسردگی توسط خود سالمند در منزل را توضیح می دهیم.

آیا فردی مسن و دچار افسردگی هستید؟

افسردگی یک مشکل شایع در میان افراد مسن است. علائم افسردگی میتواند روی هر جنبه ای از زندگیتان تاثیر بگذارد و انرژی، اشتها، خواب، علاقه به کار، تفریح و روابطتان را تحت تاثیر قرار دهد.

متاسفانه، بسیاری از افراد مسن علائم افسردگی را تشخیص نمیدهند و گامی برای کمک به آنچه نیاز دارند بر نمیدارند. دلایل زیادی وجود دارد که افسردگی سالمندان اغلب نادیده گرفته میشود:

• ممکن است فکر کنید شما حق دارید نا امید باشید و افسردگی بخشی از روند پیری است.
• ممکن است با توجه به ناتوانیتان منزوی شوید که این به خودی خود میتواند منجر به بروز افسردگی شود.
• ممکن است متوجه نشوید که بیماری های جسمی تان از علائم افسردگی است.
• ممکن است تمایلی به صحبت درباره احساساتتان یا درخواست کمک از دیگران نداشته باشید.

اگر افسردگی ناشی از تنهایی است بخوانید: 5 روش درمان افسردگی ناشی از تنهایی

در هر سنی میتوانید احساس خوبی داشته باشید

افسردگی نشانه ضعف یا یک عیب ظاهری نیست. برای هر کسی در هر سنی رخ میدهد و مهم نیست سابقه یا دستاوردهایتان در طول زندگی چه بوده باشد. با این که تغییرات زندگی مثل بازنشستگی، مرگ عزیزان و از دست دادن سلامتی میتواند باعث افسردگی شود، آنها نباید شما را نا امید کنند. مهم نیست در طول زندگی با چه چالش هایی مواجه بوده اید، راه هایی وجود دارند که به وسیله آنها میتوانید یک بار دیگر احساس خوشحالی و امیدواری کنید و از سالهای طلایی عمرتان لذت ببرید.

علائم و نشانه های افسردگی در سالمندان

تشخیص افسردگی در افراد مسن با دانستن علائم و نشانه ها شروع میشود. علائم هشدار دهنده افسردگی عبارتند از:

• اندوه یا احساس نا امیدی
• دردهای شدید یا غیر قابل وصف
• از دست دادن علاقه نسبت به معاشرتهای اجتماعی یا تفریحات
• کاهش یافتن وزن یا از دست دادن اشتها
• احساس نا امیدی یا درماندگی
• فقدان انگیزه و انرژی
• اختلال های مربوط به خواب (مثل به سختی خوابیدن، خواب ماندن، زیاد خوابیدن یا خواب آلودگی در طول روز)
• احساس میکنید بی ارزش هستید (نگرانی درباره سربار دیگران بودن، احساس به درد نخور بودن یا بیزاری از خود)
• کندی در صحبت کردن یا حرکت
• افزایش مصرف الکل یا سایر مواد
• انتظار کشیدن برای مرگ (در صدد خودکشی هستند)
• مشکلات حافظه
• بی توجهی به مراقبت های شخصی (مثل صرف نظر کردن از وعده های غذایی، فراموش کردن دارو، غفلت از بهداشت شخصی)

اگر استرس دارید بخوانید: بهترین روشهای کنترل صددرصدی استرس

سالمند افسرده ممکن است احساس غم نداشته باشد

با اینکه به نظر میرسد افسردگی و اندوه دو یار جدا نشدنی هستند، اما بسیاری از سالمندان افسرده ادعا میکنند که به هیچ وجه احساس غم و اندوه ندارند. ممکن است در عوض از انگیزه پایین، نداشتن انرژی یا مشکلات فیزیکی شکایت داشته باشند. در واقع، بیماری های جسمی نظیر درد مفاصل یا سر درد های شدید اغلب علائم غالب افسردگی در افراد مسن هستند.

علل افسردگی در سالمندان

هر چه پا به سن می گذاریم، اغلب با تغییرات قابل توجهی در زندگی مواجه میشویم که میتوانند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهند. این تغییرات ممکن است موارد زیر باشند:

• مشکلات سلامتی. بیماری و ناتوانی، درد مزمن یا شدید، کاهش شناخت، خدشه دار شدن تصویر بدنی شما به خاطر عمل جراحی و یا بیماری.
• تنهایی و انزوا. تنها زندگی کردن، کوچک شدن دامنه اجتماعی به خاطر مرگ یا جابه جایی، کاهش تحرک به علت بیماری و یا از دست دادن امتیازات رانندگی.
• بی معنا شدن مفهوم هدف. بی هدف بودن یا از دست دادن هویت به خاطر بازنشستگی یا محدودیتهای فیزیکی در فعالیتهایی که قبلا از آنها لذت می برده اید.
• ترس ها. ترس از مرگ یا جان دادن، اضطراب به خاطر مسائل مالی یا مشکلات سلامتی.
• عزاداری های اخیر. مرگ دوستان، اعضای خانواده و حیوانات خانگی و از دست دادن شریک زندگی یا همسر.

بهترین داروی افسردگی: کاربرد سرترالین، روش مصرف، عوارض جانبی

شرایط مربوط به سلامتی که باعث افسردگی در سالمندان میشود

آگاه بودن نسبت به اینکه مشکلات پزشکی میتوانند چه به صورت مستقیم و چه به صورت عکس العمل نسبت به بیماری، باعث افسردگی در افراد مسن شوند، مهم است. هر بیماری مزمن، به ویژه اگر دردناک، ناتوان کننده و تهدیدی برای زندگی باشد، میتواند منجر به افسردگی شده یا علائم آن را بدتر کند.

این بیماری ها عبارتند از:

• بیماری پارکینسون
• سکته
• حمله قلبی
• سرطان
• دیابت
• اختلال تیروئید
• کمبود ویتامین B12
• بیماری آلزایمر و زوال عقل
• بیماری ام اس
• لوپوس

داروهایی که منجر به افسردگی در افراد مسن می شوند

علائم افسردگی میتوانند به عنوان عارضه جانبی داروهای تجویزی رایج نیز رخ دهند. اگر چندین نوع دارو مصرف میکنید، یبشتر در خطر هستید. با اینکه تاثیرات جانبی مرتبط با وضعیت روحی داروهای تجویزی میتواند بر هر کسی تاثیر بگذارد، اما افراد مسن حساس ترند چرا که هر چه پیرتر میشویم، بدنمان در سوخت و ساز و پردازش داروها ناکارآمدتر میشود.

اگر بعد از شروع مصرف یک داروی جدید احساس افسردگی کردید، با پزشک خود مشورت کنید. شاید با کاهش میزان مصرف یا تغییر به یک داروی دیگر، خلق و خویتان تحت تاثیر قرار نگیرد. داروهایی که میتوانند باعث بدتر شدن افسردگی شوند:

• داروهای فشار خون (مثل کلونیدین)
• مسدود کننده های بتا (مثل ایندرال و لوپرسور)
• داروهای درمان کلسترول بالا (مثل لیپیتور، مواکور، زوکور)
• قرص های آرامبخش (مثل والیوم، زاناکس، هالکیون یا تریازولام)
• مسدود کننده های کانال کلسیم
• قرص های خواب
• داروهای مربوط به بیماری پارکینسون
• داروهای زخم معده (مثل زانتاک، تاگامت)
• داروهای قلبی حاوی رزرپین
• استروئیدها (مثل کورتیزون و پریدنیزون)
• داروهای آرتروز و ضد درد
• استروژنها (مثل پریمارین، پریمپرو)
• داروهای آنتی کولینرژیک که برای درمان اختلال های سو جذب گوارشی مصرف میشوند

بلد باشید: 11 راهکار ساده برای اینکه احساس تنهایی نکنیم

زوال عقل با افسردگی متفاوت است!

هرگز فکر نکنید که از دست دادن وضوح ذهنی نشانه عادی در سنین پیری است. این حالت می تواند نشانه افسردگی یا زوال عقل یا هر دوی آنها که در پیری شایع هستند، باشد. افسردگی و زوال عقل علائم مشابه بسیاری مثل مشکلات حافظه، کندی تکلم و حرکت و پایین آمدن انگیزه دارند، پس نمیتوان گفت این دو از هم جدا هستند.

زوال شناختی چه ناشی از افسردگی باشد و چه به دلیل زوال عقل، باید به پزشک مربوط مراجعه کنید. اگر به خاطر افسردگی باشد، حافظه، قدرت تمرکز و انرژی با درمان دوباره بر میگردد. درمان برای زوال عقلی هم کیفیت زندگیتان را بهبود میبخشد. و در برخی از موارد این بیماری، علائم میتوانند برگردند، متوقف یا کند شوند.

کمک افراد مسن به خودشان برای بهبود افسردگی

این که فکر کنیم افراد مسن بعد از سن خاصی دیگر نمیتوانند مهارتهای جدید را بیاموزند، فعالیتهای جدید انجام دهند یا تغییرات تازه ای در سبک زندگیشان ایجاد کنند، واقعیت ندارد. حقیقت اینست که مغز انسان هرگز تغییرات را متوقف نمیکند، پس به عنوان یک فرد مسن، شما هم به اندازه یک شخص جوان قادر به یادگیری چیزهای جدید و سازگاری با ایده های تازه هستید که میتوانند به شما در رهایی از افسردگی کمک کنند.

غلبه بر افسردگی مستلزم یافتن چیزهای جدیدی که از آنها لذت میبرید، یادگیری سازگار شدن با تغییرات، فعال ماندن فیزیکی و اجتماعی و ارتباط داشتن با جامعه و عزیزان است.

بلد باشید: احساس پوچی، افسردگی و بی هدفی: 12 دلیل و 9 راهکار

البته، زمانیکه افسرده هستید، اقدام و گام برداشتن در مسیر کمک به خود میتواند سخت باشد. گاهی وقتها حتی فکر کردن درباره چیزهایی که میبایست انجام دهید تا حس بهتری داشته باشید، میتواند غیر ممکن به نظر برسد. اما گام های کوچک میتواند در این که چه حسی داشته باشید، تفاوت ایجاد کند. برای مثال یک پیاده روی کوتاه کاری است که میتوانید همین الان انجام دهید و به بهتر کردن حالتان برای دو ساعت بعد کمک خواهد کرد . با برداشتن روز به روز گام های کوچک، علائم افسردگی کاهش یافته و دوباره احساس سرزندگی و امیدواری خواهید کرد.

راهکار اول کمک به خود: کارهایی که سرتان را گرم میکند، پیدا کنید

اگر افسرده هستید، ممکن است حوصله انجام کاری یا دیدن کسی را نداشته باشید. اما انزوا و قطع رابطه تنها افسردگی را بدتر میکند. هر چه به لحاظ اجتماعی، ذهنی و فیزیکی مشغول تر باشید، احساس بهتری خواهید داشت.

به دنبال ارتباطات رو در رو باشید

استمرار تلاش برای غلبه بر افسردگی به تنهایی دشوار است و به همین دلیل پشتیبانی اهمیت دارد. پس سعی کنید با دیگران ارتباط برقرار کنید و زمان تنهاییتان را کم کنید. اگر نمیتوانید از خانه بیرون بروید، عزیزان خود را دعوت کنید تا به دیدنتان بیایند و یا از طریق تلفن یا ایمیل با شما تماس بگیرند. البته ارتباط دیجیتالی جایگزین خوبی برای تماس رو در رو نیست. نهایت تلاش خود را بکنید تا مردم را به صورت روزانه و حضوری ببینید.

راه هایی برای برقراری ارتباط و تعامل

• به دنیای بیرون بروید. سعی کنید تمام روز در خانه نمانید، سری به یک آرایشگاه بزنید، با دوستانتان ناهار بخورید، به پارک بروید، از یک موزه دیدن کنید یا به تئاتر و کنسرت بروید.
• وقتتان را وقف دیگران کنید. کمک به دیگران یکی از بهترین راه هایی است که میتوانید نسبت به خود حس بهتری داشته باشید و روابط اجتماعیتان را گسترش دهید.
• به یک گروه حمایت از افسردگان بپیوندید. بودن در کنار افرادی که با مشکلات مشابهی روبرو هستند، میتواند به کاهش احساس تنهایی کمک کند. هم چنین شنیدن اینکه دیگران چطور با افسردگی مقابله می کنند، میتواند الهام بخش باشد.
• از یک حیوان خانگی مراقبت کنید. نگهداری از یک حیوان خانگی میتواند شما را سرگرم کند و مثلا بردن یک سگ به پیاده روی میتواند ورزش خوبی برای شما و روش عالی برای دیدن مردم باشد. صاحبان سگها به گپ زدن با یکدیگر ضمن اینکه سگهایشان با هم بازی میکنند، علاقه مند هستند.
• یک مهارت جدید بیاموزید. چیزی را انتخاب کنید که همیشه دوست داشتید بیاموزید یا تخیل و خلاقیت شما را بر میانگیزد، مثلا نواختن یک آلت موسیقی، فرا گرفتن یک زبان خارجی یا یک بازی یا ورزش جدید. در یک کلاس شرکت کنید یا در یک باشگاه عضو شوید تا افراد هم عقیده و نظرتان را ملاقات کنید.
• فرصت هایی برای خندیدن فراهم کنید. خنده حال و هوایتان را عوض میکند، پس با عزیزانتان جوک ها و داستانهای خنده دار تعریف کنید، فیلم های کمدی ببینید یا یک کتاب خنده دار بخوانید.

راهکار دوم: خود را با عادتهای سالم وفق دهید

زمانیکه افسرده هستید، پیدا کردن انگیزه برای انجام هر کاری سخت میشود، پس حداقل مراقب سلامتیتان باشید. البته عادات سالم روی علائم افسردگی تاثیر مثبت میگذارند. هر چه بهتر به بدنتان برسید، احساس بهتری خواهید داشت.

یک تکانی به خودتان بدهید!

ورزش یک درمات قدرتمند برای افسردگیست. در واقع، تحقیقات نشان میدهند میتواند به اندازه داروهای ضد افسردگی مفید باشد. لازم نیست تا با انجام ورزش های سخت از این امکان بهره ببرید. با یک پیاده روی کوتاه میبینید که چقدر حالتان بهتر خواهد شد و هر چیزی که شما را از جایتان بلند کند و حرکت دهد، کمک کننده است. به دنبال راه هایی کوچک برای افزودن حرکت بیشتر در روز باشید: کمی دورتر از فروشگاه مورد نظرتان پارک کنید، از پله ها بالا بروید، کارهای سبک خانه را انجام دهید. همه اینها موثرند.

حتی اگر بیمار، ضعیف و ناتوان هستید، حرکات وزشی ایمن و سبکی وجود دارد که میتوانید انجام دهید تا تواناییتان بالا برود و حالتان بهتر شود، حتی روی صندلی یا صندلی چرخ دار. فقط به بدنتان گوش دهید و اگر درد داشتید تمرین را متوقف کنید.

هنر خوب صحبت کردن با افراد مختلف: نکات بسیار مهم و کاربردی

برای تقویت حالتان غذا بخورید

• با کم کردن شکر و کربوهیدراتهای تصفیه شده شروع کنید. غذاهای شیرین و نشاسته دار میتواند انرژیتان را به سرعت بالا ببرند اما بعدها با افت قند خون بهای سنگین آن را خواهید پرداخت.
• در عوض، روی پروتئین های با کیفیت، کربوهیدرات های پیچیده و چربی های سالم که شما را راضی میکنند و به لحاظ عاطفی متعادل نگه میدارند، تمرکز کنید.
• غذا نخوردن به مدت طولانی نیز حالتان را بدتر کرده و شما را خسته و عصبی میکند. پس بهتر آن است که حداقل هر 3 تا 4 ساعت یک بار، چیزی بخورید.

کیفیت خوابتان را بهبود بخشید

بسیاری ا افراد مسن دچار اختلال های خواب، به ویژه بی خوابی هستند. اما کمبود خواب افسردگی را بدتر میکند. شما میتوانید برای داشتن کیفیت خواب بهتر با اجتناب از مصرف نوشیدنی های الکلی و کافئین دار، داشتن برنامه زمانی منظم برای خواب و بیداری و اطمینان از این که اتاق خوابتان تاریک و ساکت و سرد باشد، کمک کنید.

زیر نور آفتاب وقت بگذرانید

نور خورشید میتواند سطح سروتونین را در بدن بالا ببرد، حالتان را بهتر کند و با اختلال های خلقی فصلی (SAD) مقابله کند. در صورت امکان، در ساعاتی که نور خورشید هست از خانه بیرون بروید و حداقل 15 دقیقه در روز خودتان را در معرض آفتاب قرار دهید.

راهکار سوم: بدانید چه زمانی به دنبال کمک حرفه ای باشید

درمان افسردگی به همان اندازه که برای جوانان موثر است، برای سالمندان نیز هست. اگرچه، از آنجایی که افسردگی در افراد مسن اغلب به خاطر شرایط سخت زندگی یا وجود چالشهاست، هر برنامه درمانی میبایست همان مشکل و شرایط ویژه را در نظر داشته باشد. مثلا اگر تنهایی ریشه افسردگیتان است، دارو به تنهایی نمیتواند مشکل را حل کند. همچنین هر گونه مسئله پزشکی که افسردگی را پیچیده تر میکند باید در نظر گرفته شود.

عوامل خطرساز داروهای ضد افسردگی

افراد مسن نسبت به عوارض جانبی داروها حساس ترند و نسبت به تداخل داروهای دیگری که مصرف میکنند، آسیب پذیرتر هستند. مطالعات نشان داده اند که بازدارنده های باز جذب سروونین مثل پروزاک میتواند باعث کاهش سریع بافت استخوانی شود که خطر شکستن و افتادن فرد سالمند را افزایش میدهد. به خاطر این دغدغه های سلامتی، افراد مسن در زمینه داروهای افسردگی باید با دقت تحت نظر باشند.

در بسیاری از موارد، درمان و یا تغییرات سبک زندگی سالم مثل ورزش میتواند به اندازه داروهای ضد افسردگی و البته بدون عوارض جانبی خطرناک، در رهایی از این بیماری موثر باشد.

حتما بخوانید: 15 نکته ی بسیار موثر برای داشتن یک زندگی شاد

مشاوره و درمان

درمان به خوبی برای افسردگی جواب میدهد زیرا بیشتر به علل ریشه ای افسردگی می پردازد تا فقط به علائم آن:

• مشاوره پشتیبان شامل مشاوره مذهبی و در کنار همسالان است و میتواند تنهایی و ناامیدی ناشی از افسردگی را کم کند و به شما کمک کند تا هدف و مراد جدید پیدا کنید.
• درمان به شما کمک میکند تا تغییرات استرس زای زندگی را مدیریت کنید، فقدان هایتان را التیام بخشید و عواطف عمیق و پیچیده تان را پردازش کنید. همچنین به شما در تغییر الگوهای منفی فکری و ایجاد مهارتهای برای بهتر از پس مشکلات بر آمدن، کمک میکند.
• گروه پشتیبانی برای افسردگی، بیماری یا عزاداری به شما کمک میکنند تا با افراد دیگری که با چنین چالشهایی دست و پنجه نرم کرده اند ارتباط برقرار کنید. آنها در مکانی امن برای به اشتراک گذاشتن تجربیات، مشاوره و روحیه دادن حضور دارند.

اطرافیان چطور کمک کنند؟

ماهیت افسردگی با توانایی فرد برای کمک خواستن، تخلیه انرژی و تحلیل رفتن عزت نفس تلاقی دارد. برای سالمندان افسرده، زمانی که بیماری ذهنی به شدت بدنام و بد تعبیر شده است، حتی میتواند سخت تر باشد. به خصوص اگر آنها باور نکنند که افسردگی یک بیماری واقعی است ممکن است غرورشان اجازه ندهد یا شرمسار شوند که از دیگران درخواست کمک کنند یا ترس از این داشته باشند که سربار دیگران شوند.

حتما بخوانید: موثرترین روش برای رسیدن به مثبت اندیشی و حذف افکار منفی

راهکار های دیگر برای کمک به افراد افسرده و سالمند

• آنها را بیرون ببرید. افسردگی احتمالا زمانی که بدن و ذهن فرد فعال باشد، کمتر است. فعالیتهایی را پیشنهاد کنید که بیمارتان قبلا از آن لذت میبرده است مثل پیاده روی، شرکت در یک کلاس هنری، رفتن به سینما و هر چیز دیگری که محرک ذهن و جسم باشد.
• برنامه فعالیتهای اجتماعی منظم داشته باشید. گردش های گروهی، دیدن دوستان و اعضای خانواده، رفتن به اجتماعات سالمندان یا جاهایی که سالمندان در آنها حضور دارند که میتواند مانع از انزوا و تنهایی شود. حتی اگر برنامه هایتان به هم خورد، به رویه تان ادامه دهید. افراد افسرده اغلب از این که دیگران دور و برشان باشند، احساس خوبی دارند.
• وعده های غذایی سالم تهیه کنید. یک رژیم غذایی ضعیف میتواند افسردگی را بدتر کند، بنابراین مطمئن شوید عزیزتان با خوردن مقدار زیادی میوه، غلات سبوس دار و برخی پروتئین ها در هر وعده غذایی، تغذیه مناسبی دارد.
• فرد را تشویق کنید که به درمان ادامه دهد. افسردگی معمولا وقتی درمان خیلی زود متوقف شود دوباره عود میکند، بنابراین به عزیزتان کمک کنید تا با برنامه درمانی اش پیش برود و مراقب زمانبندی داروها و سایر روند درمان باشید.
• مطمئن شوید تمام داروها طبق دستور مصرف میشوند. به فرد یادآوری کنید تا از دستورهای پزشک در مورد استفاده از الکل در هنگام مصرف دارو پیروی کند. ساعت و مقدار مصرف دارو را نیز یادآوری کنید.
• حواستان به نشانه های خودکشی در افراد افسرده باشد. اگر به این که فرد قصد خودکشی دارد، مشکوک هستید، فورا به دنبال کمک های حرفه ای باشید.