سرترالین (زولوفت) یکی از داروهای ضد افسردگی و متعلق به گروه داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین (SSRI) است. این دارو به شکل قرص های 50 و 100 میلی گرمی در دسترس است و آن را فقط با نسخه پزشک می توان تهیه کرد.
سرترالین اکثرا برای بزرگسالان مناسب است. معمولا این دارو برای کودکان یا نوجوانان زیر 18 سال توصیه نمی شود؛ اما گاهی اوقات متخصصان برای درمان اختلال وسواس فکری و عملی (OCD) از آن استفاده می کنند.
سرترالین در چه مواردی استفاده می شود؟
از سرترالین برای درمان موارد زیر استفاده می شود:
- افسردگی
- نوعی اضطراب به نام اختلال پانیک که در آن فرد مبتلا دچار حملات مکرر وحشت زدگی می شود.
- اختلال اضطراب اجتماعی
- اختلال اضطراب پس از سانحه
- اختلال وسواس فکری عملی
اطلاعاتی که باید قبل از مصرف سرترالین بدانید
- سرترالین را باید هر روز به صورت منظم مصرف کرد. اثر دارو ممکن است بعد از چند هفته مشخص شود و برای درمان کامل باید آن را تا چند ماه مصرف کنید.
- سرترالین تغییری در شخصیت شما ایجاد نمی کند یا باعث نمی شود بلافاصله احساس شادی و آرامش پیدا کنید.
- هیچ وقت مصرف سرترالین را به طور ناگهانی قطع نکنید، چون این کار باعث بروز علائم ترک مصرف می شود. در صورت اتمام درمان باید مصرف دارو را به تدریج کنار بگذارید.
- اگر احساس می کنید افسردگی تان بدتر شده یا افکار ناراحت کننده ای دارید و یا در طول درمان با سرترالین احساس آسیب زدن به خودتان را دارید باید پزشکتان را در جریان این موارد قرار بدهید.
- عوارض جانبی شایع سرترالین شامل بی خوابی، تعریق، خشکی دهان، سردرد، اسهال، احساس بیماری و کسالت، خستگی یا خواب آلودگی است.
- با اینکه الکل روی عملکرد سرترالین در بدن تاثیری نمی گذارد؛ اما بهتر است در روزهای اول شروع درمان با سرترالین از نوشیدن مشروبات الکلی خودداری کنید چون احتمال خواب آلودگی و سرگیجه تان بیشتر می شود.
- سرترالین را می توان با یا بدون غذا مصرف کرد؛ اما هنگام مصرف سرترالین باید از نوشیدن آب گریپ فروت خودداری کنید چون این کار میزان سرترالین در خون را افزایش می دهد و احتمال بروز عوارض جانبی را بالا می برد.
- سرترالین روی توانایی شما در رانندگی یا دوچرخه سواری کردن تاثیر منفی می گذارد. در چند روز اول مصرف این دارو و تا زمانی که کاملا به تاثیرات دارو روی خودتان پی نبرده اید باید از رانندگی کردن خودداری کنید.
سرترالین چطور عمل می کند؟
سرترالین با افزایش فعالیت نوعی انتقال دهنده عصبی به نام سروتونین در مغز عمل می کند. سروتونین هورمونیست که در تنظیم احساسات، خلق و خو و رفتار نقش دارد. در اختلالاتی مثل افسردگی و اختلالات اضطرابی میزان سروتونین آزاد شده در مغز کاهش می یابد.
سرترالین جلوی بازجذب مجدد سروتونین آزاد شده توسط سلول های عصبی مغز را می گیرد. این کار باعث می شود سروتونین مدت طولانی تری در مغز بماند و به مرور زمان علائم افسردگی کاهش پیدا کند. علاوه بر این سرترالین علائم اضطراب مثل ترس و وحشت را هم کاهش می دهد.
چه مدت طول می کشد تا سرترالین عمل کند؟
ممکن است بین 2 تا 4 هفته طول از زمان شروع مصرف سرترالین طول بکشد تا دارو اثر کند؛ بنابراین بسیار مهم است که به مصرف آن ادامه بدهید حتی اگر در ابتدا به نظر برسد که هیچ تفاوتی نکرده اید.
معمولا باید سرترالین را هر روز برای چند ماه و همینطور حداقل 6 ماه بعد از بهبودی مصرف کنید.
با این اپلیکیشن ساده، هر زبانی رو فقط با روزانه 5 دقیقه گوش دادن، توی 80 روز مثل بلبل حرف بزن! بهترین متد روز، همزمان تقویت حافظه، آموزش تصویری با کمترین قیمت ممکن!
اطلاعات مربوط به مقدار مصرف سرترالین
قرص های سرترالین را باید یک بار در روز با غذا یا بدون غذا مصرف کنید. می توانید این دارو را در هر ساعتی از شبانه روز بخورید اما بهتر است یک ساعت مشخص برای مصرف آن تعیین کنید. این کار به شما کمک می کند نوبت دارویتان را فراموش نکنید.
مقدار مصرف سرترالین برای درمان بیماری های مختلف به شرح زیر است:
افسردگی و اختلال وسواس فکری و عملی (OCD)
دوز شروع سرترالین برای درمان افسردگی و اختلال وسواس فکری و عملی (OCD) معمولاً 50 میلی گرم در روز است؛ اما این مقدار را می توان هفته ای یکبار 50 میلی گرم افزایش داد و حداکثر به 200 میلی گرم رساند.
درمان حمله پانیک
دوز شروع سرترالین برای درمان حمله پانیک 25 میلی گرم در روز به مدت یک هفته است. در صورت لزوم پزشک می تواند این مقدار را به 50 میلی گرم در روز افزایش بدهد. حداکثر دوز مصرفی سرترالین برای درمان حمله پانیک 200 میلی گرم است.
فراموش کردن نوبت دارو
اگر مصرف یک دوز دارو را فراموش کردید، فقط در نوبت بعدی دوز بعدی را طبق دستورالعمل پزشک مصرف کنید. هیچ وقت برای جبران یک دوز فراموش شده، دو نوبت دارو را با هم مصرف نکنید.
مصرف سرترالین را باید تا چه مدت ادامه داد؟
شما باید طبق دستور پزشک هر روز سرترالین مصرف کنید. طبیعی است که پزشک از شما بخواهد تا حداقل شش ماه بعد از بهبودی تان باز هم به مصرف دارو ادامه بدهید، چون این کار باعث می شود خطر بازگشت و عود مجدد افسردگی کاهش پیدا کند.
هیچ وقت مصرف سرترالین را یک دفعه و به طور ناگهانی قطع نکنید؛ مگر اینکه پزشک این کار را از شما خواسته باشد. قطع ناگهانی مصرف این دارو باعث بروز علائم ترک مثل سرگیجه، اختلالات خواب (مثل خواب زیاد)، سردرد، احساس بیماری یا ضعف، تعریق، سوزن سوزن، احساس سوزش یا شوک الکتریکی در بدن و احساس اضطراب می شود. علائم ترک موقتی هستند و دلیل اعتیاد یا وابستگی شما به سرترالین نمی شوند. با قطع تدریجی مصرف دارو که معمولا طی چند هفته یا چند ماه اتفاق می افتد می توان از بروز این علائم جلوگیری کرد.
بایدها و نبایدها درباره سرترالین
افراد زیر نباید از سرترالین استفاده کنند:
- افرادی که طی 14 روز گذشته داروی ضد افسردگی مهارکننده مونوآمین اکسیداز (MAOI) مصرف کرده اند.
- افرادی که در دوره شیدایی اختلال روحی دو قطبی قرار دارند.
- افراد مبتلا به صرع کنترل نشده.
- افرادی که مشکلات کبدی شدید دارند.
افراد زیر باید در مصرف سرترالین احتیاط کنند:
- افرادی که سابقه شیدایی یا هیپومانیا (نیمه شیدایی) دارند.
- افرادی که از الکتروشوک درمانی (ECT) استفاده می کنند.
- افرادی که از داروهایی استفاده می کنند که روی لخته شدن خون تأثیر می گذارند؛ مثل وارفارین.
- افرادی که مشکلات کبدی یا کلیوی دارند.
- افراد مبتلا به دیابت، چون سرترالین می تواند روند کنترل قند خون را تغییر بدهد.
- افراد مبتلا به صرع.
- افراد مبتلا به گلوکوم.
- افراد مبتلا به بیماری های قلبی مثل نارسایی قبلی یا کسانی که به تازگی دچار حمله قبلی شده اند و همینطور افرادی که ضربان قلب آهسته یا نامنظم دارند.
- افرادی که سطح پتاسیم یا منیزیم در خونشان کم است ( افراد مبتلا به هیپوکالمی و کمبود منیزیم). قبل از شروع درمان با سرترالین باید این این موارد اصلاح شوند.
سرترالین و بارداری
اگر در طول مصرف سرترالین باردار شدید، بدون صحبت با پزشک مصرف دارو را قطع نکنید. قطع ناگهانی مصرف دارو باعث بروز علائم ترک می شود.
ممکن است لازم باشد برخی خانم ها در طول بارداری شان سرترالین مصرف کنند تا در دوران بارداری سلامتی کافی داشته باشند و بتوانند از کودکشان مراقبت کنند. حتما با پزشکتان درباره خطرات و مزایای مصرف سرترالین در دوران بارداری صحبت کنید و فواید و خطرات آن را با قطع مصرف مقایسه کنید و از سایر روش های جایگزین برای درمانتان نیز مطلع شوید.
سرترالین و شیردهی
مقدار بسیار کمی از سرترالین به شیر مادر منتقل می شود ولی همین مقدار می تواند کودک را تحت تاثیر قرار بدهد. اگر می خواهید در طول مصرف سرترالین به کودکتان شیر بدهید باید با پزشکتان مشورت کنید.
عوارض جانبی سرترالین
داروها و عوارض جانبی شان به شکل های مختلفی روی افراد تاثیر می گذارند. موارد زیر برخی از عوارض جانبی رایج سرترالین هستند. صرف اینکه یک عارضه جانبی در این قسمت عنوان شده به این معنا نیست که همه افرادی که سرترالین مصرف می کنند حتما دچار چنین عوارضی می شوند.
عوارض جانبی شایع سرترالین عبارتند از:
- سردرد
- بی خوابی. برای رفع این مشکل قرصتان را صبح ها مصرف کنید نه شب ها.
- خشکی دهان
- مشکلات جنسی مثل کاهش میل جنسی یا اختلال نعوظ، احساس خستگی یا خواب آلودگی
- سرگیجه
- تغییر در اشتها
- اختلالات روده مثل حالت تهوع، استفراغ، اسهال، سوء هاضمه، نفخ، یبوست، شکم درد
- احساس اضطراب، آشفتگی یا عصبی بودن
عوارض جانبی نادر سرترالین نیز شامل موارد زیر می شوند:
- افزایش حساسیت به لمس، درد یا سایر تحریکات حسی
- گلوکوم
- زخم دهان یا زبان
- عملکرد غیر طبیعی کبد
- خونریزی شدید در قاعدگی
- ترشح شیری از سینه ها (گالاکتوروره)
- پارانویا یا اختلالات روان پریشی
- سندروم سروتونین: این عارضه با علائمی مثل تب، تعریق، افزایش ضربان قلب، اسهال، لرز، انقباضات عضلانی غیرقابل کنترل، تغییرات خلقی، بی قراری و افزایش بزاق بروز می کند. در صورت بروز این علائم بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
تداخلات دارویی سرترالین
آیا می توان سرترالین را با داروهای دیگر مصرف کرد؟
قبل از مصرف سرترالین، پزشکتان را در جریان هر دارویی که مصرف می کنید از جمله داروهای با نسخه و بی نسخه، داروهای گیاهی و مکمل ها قرار بدهید. اگر در طول مصرف سرترالین قصد استفاده از داروی جدیدی داشتید حتما قبل از آن با پزشکتان مشورت کنید.
سرترالین و داروهای مسکن
مصرف پاراستامول همراه با سرترالین بی خطر است. در مورد مصرف سایر مسکن ها مثل ایبوپروفن، آسپرین یا ناپروکسن به همراه سرترالین باید با پزشکتان مشورت کنید، چون مصرف همزمان این داروها با سرترالین خطر خونریزی روده را افزایش می دهد.
سرترالین و داروهای MAOI
سرترالین نباید همزمان با داروهای ضد افسردگی بازدارنده مونوآمین اکسیداز (MAOI) مثل فنلزین، ایزوکاربوکسازید یا ترانیل سیپرومین و یا با سلژیلین، راساژیلین یا سافینامید که داروهای درمان پارکینسون هستند مصرف شود. اگر یکی از این داروهای بازدارنده مونوآمین اکسیداز (MAOI) را مصرف کردید، حداقل تا 14 روز نباید سرترالین مصرف کنید. علاوه بر این پروسه درمان با داروهای بازدارنده مونوآمین اکسیداز (MAOI) و یا روند درمان با داروی ضد افسردگی موکلوبماید باید حداقل 5 هفته بعد از قطع مصرف سرترالین شروع شود.
سرترالین و داروهای گیاهی
در طول درمان با سرترالین از مصرف گیاه دارویی گل راعی خودداری کنید، چون مصرف همزمان این داروها خطر بروز عوارض جانبی سرترالین را افزایش می دهد.
سایر تداخلات دارویی با سرترالین
در صورت مصرف هر یک از داروهای زیر به همراه سرترالین ممکن است خطر خونریزی افزایش یابد:
- داروهای ضد انعقاد مثل هپارین، وارفارین، ریواروکسابان یا دبیگاتران
- داروهای ضد پلاکت مثل آسپرین با دوز پایین، کلوپیدوگرل، دی پیریدامول
- داپوکستین
- سایر داروهای ضد افسردگی SSRI مثل فلوکستین.
- مصرف سایمیتیدین نیز می تواند میزان سرترالین را در خون افزایش بدهد و این مساله خطر بروز عوارض جانبی سرترالین را بالا می برد.
علائم ترک سرترالین
ترک سرترالین نوعی سندرم قطع SSRI است. حدود 20% از افرادی که از داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین (SSRI) استفاده می کنند دچار این علائم می شوند. از آنجایی که سرترالین نیمه عمر (مدت زمانی که دارو قبل از خروج از بدن در جریان خون باقی می ماند) کوتاهی دارد، وقتی کسی تصمیم به قطع مصرف آن می گیرد، اثر دارو به سرعت از بین می رود.
اگر فردی ناگهان مصرف سرترالین را قطع کند، میزان سروتونین در بدنش به طور ناگهانی کاهش می یابد. به همین دلیل است که پزشکان توصیه می کنند بیمار به تدریج و مصرف دارو را کاهش بدهد. به این روش گاهی اوقات “استراتژی کاهش” هم گفته می شود.
پس از قطع مصرف سرترالین، مغز با میزان سروتونین ترشح شده سازگار می شود؛ اما مدتی طول می کشد تا این سازگاری ایجاد شود. برای همین ممکن است بدن در این مدت نسبت به مقادیر کمتر سروتونین آزاد شده در مغز واکنش معکوسی نشان بدهد.
علائم سندروم قطع SSRI معمولاً بین یک تا سه هفته ادامه دارد. شدت علائم ترک به مدت زمان استفاده فرد از سرترالین بستگی دارد. در بسیاری از موارد، افراد پس از ترک مصرف این دارو دچار افسردگی یا اضطراب می شوند.
سایر علائم احتمالی ترک سرترالین شامل موارد زیر می شود:
- لرز
- سرگیجه
- خستگی
- سردرد
- تحریک پذیری
- بیخوابی
- عدم تمرکز
- سبکی سر
- تهوع و استفراغ
- کابوس های مکرر
- افکار خودکشی
- احساس سوزن سوزن شدن پوست
- سرگیجه
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای داروی سرترالین (زولوفت) هشدار جعبه سیاه صادر کرده است. هشدار جعبه سیاه اعلانی برای اثرات و عوارض احتمالی خطرناک داروی تجویز شده است. طبق اعلام FDA، سرترالین می تواند افکار خودکشی را در کودکان و بزرگسالان تحریک یا تشدید کند. به همین دلیل این دارو برای درمان افسردگی در کودکان تایید نشده است.
واکنش آلرژیک یا حساسیت زا به سرترالین به طور معمول اتفاق نمی افتد اما اگر دچار این واکنش شدید حتما باید به پزشکتان اطلاع بدهید. علائم واکنش آلرژیک به سرترالین شامل مشکلات تنفسی، تورم و کهیر است.
علاوه بر این متخصصان توصیه می کنند در طول مصرف سرترالین از مشروبات الکلی یا مواد مخدر استفاده نکنید. خانم های بارداری که در طول بارداری شان سرترالین مصرف می کنند نیز با خطر بدنیا آوردن کودک مبتلا به فشار خون مواجهند. علاوه بر این ممکن است نوزاد پس از بدنیا آمدن علائم ترک را تجربه کند.
علائم مصرف بیش از حد سرترالین
ممکن است گاهی اوقات بیماران در مصرف زولوفت یا همان سرترالین زیاده روی کنند که به آن اور دوز گفته می شود. با اینکه علائم مصرف بیش از حد سرترالین ناخوشایند هستند؛ اما این علائم معمولا کشنده نیستند. با این حال در موارد شدید، مصرف بیش از حد سرترالین می تواند منجر به آسیب به اندام ها و حتی مرگ شود.
علائم خفیف و شایع مصرف بیش از حد شامل موارد می شود:
- تحریک
- سرگیجه
- افزایش ضربان قلب
- تهوع و استفراغ
- لرزش
- خستگی
اگر کسی بیش از حد مجاز سرترالین مصرف کند ممکن است دچار هذیان و توهم شود یا غش کند. مصرف بیش از حد این دارو به قلب و لوزالمعده فرد نیز آسیب می رساند. علاوه بر این، مصرف بیش از اندازه سرترالین می تواند به سندرم سروتونین نیز منجر شود. سندرم سروتونین واکنش بدن در برابر میزان بیش از حد سروتونین است. این سندروم نادر است اما معمولا بعد از یک روز مصرف بیش از حد سرترالین بروز می کند. سندرم سروتونین یک فوریت پزشکی است که باعث افزایش دمای بدن، تب، لرز، گرفتگی عضلات، گیجی و تشنج های کشنده می شود.
داروی مشابه: کاربرد اس سیتالوپرام، روش مصرف و نکات کاربردی
