نعناع چیست؟ کاربردها، عوارض جانبی، تداخلات، روش و مقدار مصرف نعناع

در این مطلب نتایج جدیدترین تحقیقات دانشمندان راجب خواص و ضررهای نعناع و همچنین نحوه استفاده از آن را در اختیار شما قرار می دهیم. دقت کنید در حال حاضر تنها فواید و مضراتی که درباره نعنا، از نظر علمی ثابت شده اند همین موارد ذکر شده می باشند و مطالبی که در بسیاری وب سایت های فارسی می بینید فقط سرهم بندی و نظر شخصی می باشد.

نعناع چیست؟

نعناع با نام علمی Mentha piperita یکی از مفیدترین گیاهان دارویی قابل استفاده است. برخی از روغن ها و عصاره های گیاهی به عنوان مکمل غذایی مصرف می شوند، این در حالی است که از برگ های گیاه نعناع جهت درست کردن چای گیاهی استفاده می شود. یکی از رایج ترین دلایل استفاده از نعناع، کمک در هضم آسان تر مواد غذایی است.

روغن نعناع توسط الکل، از برگ های خشک و تازه و گلهای این گیاه استخراج می شود و معمولا در طب سنتی و ماساژ درمانی به کار می رود.

مکمل های این فرآورده به صورت کپسول با پوشش قابل جذب ارائه می شوند که این پوشش جهت جلوگیری از آزاد شدن روغن نعناع و ایجاد اثرات جانبی مانند سوزش معده، به کار می رود. مزاج نعنا در طب سنتی در آخر دوم گرم و خشک و با رطوبت فضلیه است. به همین دلیل برای افراد سردمزاج مناسب است. مصلح نعنا کرفس و بدل آن پودنه بحری است.

مزایای ثابت شده علمی

نعناع یک ترکیب آروماتیک است که از تلاقی سوسنبر و نعنای وحشی حاصل می شود. نعناع دارای اثرات خنک کنندگی، ضد میکروبی و بی حس کنندگی خفیف است و بعلاوه برای افراد نیروبخش است. از روغن این گیاه به عنوان یک داروی ضدنفخ استفاده می شود. اعتقاد بر این است که در میان بسیاری از روش های درمانی، نعناع در درمان ناهنجاری های زیر کمک می کند:

• التهاب مخاط بینی
• بوی بد دهان
• سرماخوردگی
• دندان درد
• سوءهاضمه
• سندروم روده تحریک پذیر (IBS)
• دردهای قاعدگی
• میگرن
• ویار
• حالت تهوع
• سینوزیت
• سردردهای مزمن

به عنوان یک مکمل غذایی، محصولات حاوی نعناع نیازی به انجام آزمایشات دقیق دارویی ندارند؛ زیرا برخی از موارد قابل استفاده نعناع در تحقیقات مشخص نشده اند. با این وجود، تحقیقات علمی در حال افزایش است و در یک نگاه اجمالی می توان گفت مزایای نعناع و مکمل های غذایی حاصله از آن مفید است.

یک بار برای همیشه یاد بگیرید: آموزش صفر تا صد طب سنتی با 15 درس رایگان

6 کاربرد درمانی نعناع

1- ناراحتی روده

به نظر می رسد که نعناع اثر آرامش بخشی برروی روده دارد، اگرچه یافتن روش های جدید برای کنترل نشانه های بیماری سندروم روده تحریک پذیر بسیار به سختی در حال انجام است.

بر اساس نتایج منتشر شده در مجله بیماری های معده و روده، روغن نعناع یکی از سریع ترین راه ها برای درمان سندروم روده تحریک پذیر است، با تجزیه و تحلیل 9 مطالعه و تحقیق بسیار با کیفیت که شامل 726 شرکت کننده بود، محققان نتیجه گرفتند که نعناع در بهبود علائم سندروم روده تحریک پذیر نتایج بسیار درخشان تر و بهتری نسبت به پالسبوها (دارونماها) دارد. عقیده بر این است که این کار باعث کاهش اسپاسم های عضلانی در روده می شود.

2- سوءهاضمه

یک مطالعه منتشر شده در Alimentary Pharmacology و Therapeutics نشان داده که مخلوط روغن نعناع و روغن چای سبز به کاهش علائم سوءهاضمه کمک شایانی می کند. این مطالعه برروی 96 نفر از افرادی که دارای بیماری سوءهاضمه بودند انجام شد. بعد از گذشت 28 روز از درمان با 90 میلی گرم روغن نعناع و 90 میلی گرم روغن چای سبز، شرکت کنندگان احساس آسودگی بیشتری نسبت به استفاده از دارونماها در رفع درد معده و فشار و سنگینی معده خود داشتند. هرچند تحقیقات اندکی در مورد اثر بخشی این ماده موجود است، اما خوردن چای نعناع باعث کاهش ناراحتی معده و حالت تهوع و ویار می شود.

3- میگرن و سردرد

استفاده از روغن نعناع ممکن است باعث کاهش سردردهای ناشی از میگرن شود. مطالعه ای در این رابطه در سال 2010 در مجله بین المللی تمرینات بالینی منتشر شد. در این مطالعه، 35 نفر که مبتلا به میگرن بودند تحت درمان با روغن نعناع و دارونما قرار گرفتند. در هر مورد، روغن نعناع به صورت موضعی بر روی پیشانی و گیجگاه افراد مالیده شد. در مقایسه با دارونما، روش درمانی مبتنی بر محلول روغن نعناع باعث کاهش حساسیت به نور و یا صدا، تسکین درد و حالت تهوع و استفراغ شد.

در مطالعه ای دیگر که برروی 41 نفر که مبتلا به سردردهای حاد بودند، انجام پذیرفت، نشان داده شد که روغن نعناع به کار برده شده، به اندازه 1000 میلی گرم استامینوفن، موثر است. مکانیسم اثر آن کاملا مشخص نیست. اعتقاد بر این است که روغن نعناع برروی اعصاب سه شاخه ای که از فک و گونه به پیشانی می رسد و باعث ایجاد میگرن می شود، تاثیر می گذارد.

گیاهی با خواص مشابه: 9 خواص گزنه خشک شده، ترکیبات، نام دیگر و طبع گزنه 

رایحه نعناع با اثر آرام بخشی که دارد سردرد را کاهش می دهد. علاوه بر این نعناع یکی از مسکن های بسیار رایج برای استرس است.

4- مشکلات دندان

در این شکی وجود ندارد که نعناع می تواند باعث تنفس بهتر و تازه تر شود. بعلاوه این گیاه دارای ویژگی ها و اثرات ضد میکروبی فراوانی است که باعث از بین رفتن باکتری های عامل بوی بد در تنفس و دهان می شود.

در تحقیقاتی که در سال 2013 انجام شد نتایج نشان داد که روغن نعناع قادر به از بین بردن عوامل بیماری زایی همانند استافیلوکوکوس اورئوس، اشریشیا کولای و کاندیدا آلبیکنس شود که آن را به عنوان یک گزینه بسیار ایده آل برای ضدعفونی کردن فضای دهان معرفی می سازد.

همانطور که اشاره شد، روغن نعناع دارای اثر بی حس کنندگی است که باعث ایجاد تسکین درد و اثرات ضد باکتریایی در سطح کم در دندانپزشکی می شود. از سوی دیگر نعناع تاثیری در کاهش جرم دندان و التهابات لثه ناشی از ورم شدید ندارد.

5- سینوزیت

استنشاق رایحه اکالیپتوس با نعناع سبب پاکسازی مجاری تنفسی و سینوس ها می شود. یکی از راه های موثر در باز کردن این مجاری ها استنشاق روغن نعناع و یا بخار نعناع است که به علل مختلفی به خاطر سرماخوردگی و یا آلرژی گرفته باشند. البته برخی از محققان استدلال های دارند مبنی بر اینکه تنفس این ماده می تواند باعث گرفتگی شود.

طبق این تحقیق، هنگامی که ورزشکاران کپسول های حاوی نعناع را می خورند در طول پنج دقیقه میزان تنفس آن ها افزایش می یابد. این میزان، شامل افزایش ظرفیت حیاتی به میزان 35.1 درصد و حداکثر جریان بازدم تا 65.1 درصد می باشد. گروه شاهدی که از نعناع در آزمایش آن ها استفاده نشد، هیچ کدام از این موارد را تجربه نکردند.

حتما بخوانید: چطور یک گلخانه ساده در منزل یا آپارتمان احداث کنیم؟

نعناع در تسکین و درمان دردهای ناشی از گرفتگی های سینوسی مفید است. با این حال هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهنده این باشد که نعناع علت اصلی درمان این بیماری است.

6- دردهای قاعدگی

به همان شیوه ای که نعناع می تواند باعث کاهش اسپاسم های عضلانی روده بزرگ شود، ممکن است که برای دردهای ناشی از قاعدگی زنان هم موثر باشد.

طبق مطالعه ای که در سال 2016 با استفاده از نعناع برروی 127 خانم که پریودهای دردناکی داشتند انجام شد، مشخص شد که کپسول های حاوی روغن نعناع که سه روز قبل از شروع قاعدگی مصرف می شوند باعث کاهش شدت و طول مدت درد در مقایسه با داروهای ضدالتهابی همانند ایبوپروفن و یا ناپروکسن می شوند.

عوارض جانبی احتمالی

نعناع به طور کلی بسیار مفید است اما برخی عوارض و اثرات جانبی نیز دارد همانند سوزش معده و واکنش های آلرژیک مانند سردرد، برافروختگی و یا ایجاد زخم در دهان.

باید دقت داشت که کپسول های حاوی روغن نعناع در افرادی که دارای سنگ کیسه صفرا، سوزش معده، فتق هیاتال، آسیب شدید کبدی و انسداد مجاری صفراوی، مصرف نشود و در صورت مصرف ممکن است علائم بیماری آن ها بدتر شود.

دانلود رایگان لیست کامل گیاهان دارویی با عکس+ فایل pdf

از روغن نعناع می توان برای ماساژ درمانی استفاده کرد اما باید دقت داشت که این روغن باید بوسیله یک روغن حامل دیگر همانند روغن بادام یا جوجوبا رقیق شود. به خصوص اگر که پوست حساس باشد، زیرا اگر روغن نعناع به تنهایی استفاده شود باعث ایجاد سوزش یا قرمزی می شود.

این نکته هم خیلی مهم است که حتی روغن نعناع رقیق شده را نباید روی پوست کودکان استفاده کرد.

تداخلات دارویی

تداخلات به این معنی است که اگر داروهای زیر را مصرف می کنید از نعناع استفاده نکنید. نعناع و به ویژه روغن این گیاه دارویی می تواند تغییرات زیادی در نحوه متابولیسم و مصرف داروهای مخصوص کبد و افزایش غلظت داروها و همچنین افزایش عوارض جانبی آن ها داشته باشد. این فعل و انفعالات معمولا از ملایم تا متوسط در حال تغییر هستند. لیست بلند بالایی از این تداخلات شامل موارد زیر است:

12 تا از بهترین گیاهان دارویی که باید درآپارتمان یا گلخانه پرورش دهید

برای جلوگیری کردن از این تداخلات می توان همیشه قبل از استفاده از روغن نعناع، کپسول های نعناع و یا هر نوع ماده مشتق شده از نعناع با پزشک صحبت کرد.

میزان و مقدار مصرف

نعنا معمولا به صورت خام در سالادها یا در چایی یا به صورت دمنوش نعنا یافت می شود و معمولا مقدار مصرف آن از دو قاشق چایخوری تا یک لیوان متوسط متفاوت است. یک میزان استانداردی برای این مقدار مصرف وجود ندارد، اما اکثر تولید کنندگان برای درمان سوءهاضمه توصیه به استفاده از دوزهایی بین یک لیوان بزرگ تا دو لیوان بزرگ و آن هم سه بار در طول روز می کنند. این درحالی است که هیچ گونه دستورالعمل دقیقی در زمینه پزشکی در این زمینه وجود ندارد، اما می توان گفت که دوزهای موجود در این محدوده به طور کلی امن و قابل تحمل به حساب می آیند.

دقت کنید عرق نعنا برای درمان دندان درد، گرفتگی های سینوسی و یا سوءهاضمه اگر به صورت خوراکی مصرف شود فایده ای نخواهد داشت.

گیاهی با خواص مشابه: 8 فایده اسطوخودوس در طب سنتی، انواع، کاربردهای روزمره

چطور نعنا را خریداری کنیم؟

کپسول های حاوی روغن و عصاره نعناع قابل خریداری ازداروخانه ها و فروشگاه های مواد غذایی هستند. آن ها را بصورت آنلاین هم می توان سفارش داد. هنگام خرید مکمل های نعناع به مارک های تایید شده برای ضمانت کالا توجه کنید. چون برای ساخت برخی از کپسول ها از ژلاتین حیوانی استفاده شده است پس افرادی که گیاهخوار هستند برای استفاده به دنبال خرید انواعی که با سلولز گیاهی درست شده اند، بروند.

نکته مهم: هرگز روغن نعناع را نخورید چون نسبت به سایر اسانس ها قدرت بیشتری دارد و می تواند منجر به مسمومیت شود. علائم مسمومیت عبارتند از: ضربان قلب آرام، تنفس سریع، سرگیجه، استفراغ و تهوع، دیدن خون در ادرار، عدم توانایی در ادرار کردن و تشنج.