8 فایده اسطوخودوس در طب سنتی، انواع، کاربردهای روزمره (و عوارض جانبی)

در این مطلب فواید و کاربردهای رایج اسطوخودوس در طب سنتی، انواع فرم های گیاه اسطوخودوس، کاربردهای آن در زندگی روزمره و عوارض جانبی آن را توضیح می دهیم.

شناخت گیاه اسطوخودوس

اسطوخدوس یک گیاه گلدار از خانواده ی نعناست که بصورت بومی در مدیترانه و خاورمیانه و هند میروید، لازم به ذکر است که تخمین زده میشود که این گیاه قدمت 2500 ساله دارد. در دوران باستان اسطوخدوس یک گیاه دارویی مقدس بشمار میرفت. همچنین برای درخشندگی و خوشبو کردن مو و لباس ها از آن استفاده میکردند.

فواید اسطوخودوس در طب سنتی

طبع اسطوخودوس از نظر طب سنتی گرم و خشک است و کاربردهای آن عمدتا برای پوست و خواص آرامش بخش است. امروزه اسطوخدوس فراتر از یک گیاه معطر بشمار میرود. این گیاه در مصارف دارویی و درمانی بکار میرود. در اینجا نگاهی به خواص این گیاه دارویی برای سلامتی میکنیم:

1-بهبود خواب

بی خوابی یک مشکل ناخوشایند است که شما را در تمام شب بیدار نگه میدارد. مصرف نکردن کافئین و ورزش بیشتر ممکن است به رفع این مشکل کمک کند اما گاهی اوقات این تلاش ها بی فایده است و کاری از پیش نمیبرد.

اگر میخواهید هر چیزی را برای کمک به خواب آرام امتحان کنید، نگاهی به مطالعه ای که در سال 2017 در انجمن پرستاران بریتانیا منتشر شد بیندازید، این تحقیق نشان داد که اسانس اسطوخدوس یک درمان موثر برای بهبود کیفیت خواب بیماران بستری در بخش مراقبت های ویژه ی بیمارستان در بیمارانی که مشکل خواب داشتند بود. پس قبل از اینکه به خواب بروید، چند قطره روغن اسطوخدوس روی بالشتتان قرار دهید اما آن را نخورید چون ممکن است به سلامتی تان آسیب بزند.

2- درمان آسیب و عوارض پوستی

بسیاری از روغن های پوستی از جمله اسطوخدوس برای درمان پوست بسیار مفید هستند. براساس مقاله ای که در سال 2017 در مجله ی Evidence-Based انجام شد، نشان داد که اگر فرد مبتلا به آکنه، اگزما و التهابات پوستی باشد، استفاده از اسطوخدوس در محل آسیب دیده در درمان عوارض و کاهش التهاب نقش دارد. برای کسانی که پوست حساسی دارند، روغن اسانس در آب حل شود.

فعالیت آنتی اکسیدنی اسطوخدوس هم میتواند به بهبود زخم کمک کند. فقط توجه کنید که قبل از استفاده از اسطوخدوس، با متخصص پوست مشورت کنید تا مطمئن شوید با داروهایی که اکنون مصرف میکنید، تداخل نداشته باشد.

در ادامه بخوانید: تمام خواص و فواید توت فرنگی برای بدن و پوست

3- کاهش فشار خون و ضربان قلب

فشارخون مزمن موجب افزایش فشار به قلب میشود و خطر حمله های قلبی و سکته ی مغزی را افزایش میدهد. بر طبق مطالعه ای که در سال 2017 در مجله ی تحقیقات دارویی ایران منتشر شد، نشان داد که 40 نفر از بیمارانی که پس از عمل جراحی قلب باز، اسانس اسطوخدوس را استنشاق کرده اند، موجب کاهش فشار خون و ضربان قلب و بهبود علایم حیاتی در این افراد شده است. در حال حاضر سعی میشود که تحقیقات بیشتری در این زمینه با حجم نمونه ی بزرگتر انجام گیرد.

4- کاهش علایم آسم

بعلت اثرات ضد التهاب اسطوخدوس، همچنین میتواند آسم برونش را بهبود بخشد. مطالعه ای که برروی موش ها در جولای سال 2014 در مجله ی life sciences منتشر شد، نشان داد که اسانس اسطوخدوس اثرات مثبتی برروی سلامت تنفس، تسکین التهابات آلرژیک و هیپرپلازی موکوس دارد. اینکه این اثرات مشابه در انسان دیده شود یا نه هنوز مشخص نیست.

5- تسکین گرگرفتگی های یائسگی

گرگرفتگی از علایم معمول یائسگی است که بسیاری از زنان را تحت تاثیر قرار میدهد. گرگرفتگی یعنی گرم شدن ناگهانی بدن به همراه تعریق. براساس مطالعه ای که در سپتامبر 2016 در مجله ی انجمن پزشکی چین انجام شد، آروماتراپی اسطوخدوس برای 20 دقیقه دوبار در روز موجب کاهش گرگرفتگی های یائستگی و بهبود کیفیت زندگی میشود.

6- مبارزه با رشد قارچ ها

مطالعات بسیاری فعالیت ضدقارچی اسطوخدوس را نشان میدهد. اسانس اسطوخدوس، در مهار نوع خاصی از قارچ ها مانند C. albicans موثر است. اسطوخدوس همچنین در درمان قارچ پای ورزشکاران کمک کننده است.

7- افزایش رشد مو

در یکی دیگر از مطالعات، اسطوخدوس پنج بار در هفته برای یک بار در روز، به مدت چهار هفته بر پشت موش ها زده شد، باعث افزایش میزان فولیکول های مو و یک لایه ی ضخیم پوستی شد. این نشان داد که اسطوخدوس بصورت بالقوه میتواند عاملی برای تقویت و رشد موها باشد، اگرچه تحقیقات بیشتری هم مورد نیاز است و علاوه براین، این تحقیق روی موش ها انجام شده است!

12 تا از بهترین گیاهان دارویی که باید درآپارتمان یا گلخانه پرورش دهید

8- کاهش استرس

استرس های روزمره بر سلامت روانی شما تاثیر گذار است. سطح اضطراب بیشتر، خطر ابتلا به سردرد، افسردگی و کاهش انرژی را به دنبال دارد.

تحقیقات بسیاری در مورد اینکه اسطوخدوس تاثیر مثبتی برروی خلق و خو، استرس، اضطراب و افسردگی دارد، موجود است. برای مثال کارآزمایی تصادفی کنترلی که در فوریه ی 2018 در مجله ی مکمل های دارویی پزشکی منتشر شد، نشان داد که علایم سندروم پیش از قاعدگی در زنانی که عصاره ی اسطوخدوس را استنشاق میکنند، کاهش میابد. آنها استرس، افسردگی و عصبانیت کمتری را تجربه میکردند.

انواع فرم های اسطوخودوس

• روغن اسطوخدوس: شهد آن از گیاهان گلدار استخراج میشود و باعث تولید روغن خوشبو میگردد. روغن میتواند روی پوست ماساژ داده شود یا روی بالش قرار گیرد و برای آروماتراپی استنشاق شود.
• گیاه اسطوخدوس: این یک گیاه چندساله ی خوشبو کننده است. این گیاه بدلیل رنگ زیبا در باغ ها کاشته میشود و بوی شیرینی ایجاد میکند.
• مکمل ها یا کپسول های اسطوخدوس: شما همچنین میتوانید اسطوخدوس را بعنوان مکمل بصورت کپسول خریداری کنید. فقط قبل از مصرف آن باید با پزشک مشورت کنید که تداخل دارویی با داروهایی که مصرف میکنید، نداشته باشد. همچنین باید بدانید که مکمل ها توسط سازمان غذا دارو تنظیم نمیشوند.
• چای اسطوخدوس: میتواند بعنوان یک نوشیدنی آرام بخش که موجب کاهش اضطراب و بهبود خواب میگردد، استفاده شود. شما میتوانید چای اسطوخدوس را خریداری کنید یا اینکه جوانه های اسطوخدوس تازه را به مدت 15 تا 20 دقیقه در آب بجوشانید.

دانلود رایگان لیست کامل گیاهان دارویی با عکس+ فایل pdf

نکاتی در مورد کاشت و نگهداری

اسطوخدوس باید در بهار کاشته شود، میتوانید تا تابستان یا پاییز هم صبر کنید اما گیاه باید برای زنده ماندن در زمستان به اندازه ی کافی قوی باشد.

در حالت ایدآل بین هر گیاه باید 2-3 فوت -60-90 سانتی متر- فاصله باشد و نباید در مناطقی که رطوبت زیادی دریافت میکنند کاشته شود. وقتی گیاه شروع به رشد میکند، آب دادن به آن به میزان 1 تا 2 بار در هفته کافی است، بعد از آن هر دو یا سه هفته یکبار باید به آرامی بریده و آبیاری شود.

اگر حدود نیمی از جوانه ها باز شدند، میتوانید آن را برداشت کنید و سپس گیاه را در محل تاریک و سرد بگذارید تا خشک شود.

استفاده های دیگر اسطوخودوس

1. حشرات در تابستان و ماههای گرم مزاحمت بیشتری ایجاد میکنند. اسطوخدوس بعنوان یک ضدحشره ی طبیعی عمل میکند و مگس ها، پشه ها و پروانه ها را دور نگه میدارد.
2. همچنین میتوانید اسطوخدوس را در نقاط مختلف خانه قرار دهید تا بوی خوبی در خانه بپیچد. یا کمی روغن آن را روی انگشتتان بمالید و بعنوان عطر طبیعی به گردنتان بزنید.
3. اسطوخدوس در بعضی از صابون ها، لوسیون ها و شست شو دهنده های بدن هم بکار میرود. این محصولات میتوانند پوستتان را مرطوب نگه دارند و باعث احساس آرامش پس از حمام گردد.
4. از اسطوخدوس خشک شده در بعضی از دستورهای آشپزی استفاده میشود.

حتما بخوانید: چطور یک گلخانه ساده در منزل یا آپارتمان احداث کنیم؟

عوارض جانبی

• برای مثال نباید روغن اسطوخدوس را بنوشید چون میتواند باعث ایجاد مسمومیت شود. علایم مسمومیت میتواند شامل تنفس سخت، استفراغ و اسهال باشد. اگر میخواهید اسطوخدوس را بصورت خوراکی مصرف کنید، از مکمل های آن استفاده کنید.
• به یاد داشته باشید که بعضی افراد به اسطوخدوس حساسیت دارند و بعد از مصرف آن دچار نارحتی معده، درد مفاصل و سردرد میشوند.
• اگرچه اسطوخدوس میتواند برروی پوست استفاده شود اما خطر واکنش های آلرژیک یا تحریک پوست وجود دارد. علایم یک واکنش شامل ضربه، قرمزی یا احساس سوزش در پوست شود. اگر علایم حساسیت دارید از مصرف آن اجتناب کنید.
• همچنین شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه استفاده ی مکرر از اسطوخدوس موجب یک شرایط نادری به نام prepubertal gynecomastia میگردد که باعث بزرگ شدن بافت پستان در پسرها قبل از بلوغ میشود.

گیاهی با خواص مشابه: 9 خواص گزنه خشک شده، ترکیبات، نام دیگر و طبع گزنه 

پاسخ به سوالات رایج

• بهترین مکان پرورش اسطوخدوس کجاست؟ اسطوخدوس در نقاط مختلفی میتواند کاشته شود، اما بعضی گیاهان در شرایط آب و هوایی مرطوب قابل رشد نیستند. بهترین مکان رشد اسطوخدوس در غرب است. بهترین زمان رشد آن هم همانطور که در بالا گفته شد در بهار است.
• معنای نمادین اسطوخدوس چیست؟ گل های اسطوخدوس بنفش هستند و این رنگ نماد زیبایی و لطافت است. گل های اسطوخدوس همچنین با آرامش و خلوص همراه هستند.
• موارد استفاده از اسطوخدوس چیست؟ اسطوخدوس برای مقاصد درمانی و پزشکی استفاده میشود. بی خوابی، آکنه، ریزش مو، فشار خون بالا و درد از موارد استفاده از این گیاه است. همچنین همانطور که در بالا گفته شد میتواند بعنوان عطر طبیعی عمل کند.
• آیا اسطوخدوس دفع کننده ی حشرات است؟ اسطوخدوس میتواند بعضی آفات مانند مگس، پشه و کک ها را دفع کند. دسته ای از این گیاه را در حیاط یا خانه نگه دارید تا این مهمانان ناخواسته دور شوند!
• آیا اسطوخدوس برای انسان ها سمی است؟ وقتی برای آروماتراپی استفاده شود، روغن اسطوخدوس سمی یا خطرناک نیست؛ اما خوردن روغن آن علایم ناخوشایندی مانند اسهال، استفراغ و مشکلات تنفسی ایجاد میکند. کپسول اسطوخدوس اگر بصورت خوراکی مصرف شود، میتواند ایمن باشد؛ اما قبل از مصرف حتما با پزشک مشورت شود.

خواص دیگر اسطوخودوس در طب سنتی ایرانی

بطور کلی اسطوخدوس علاوه بر نکات گفته شده در بالا برای مصارف زیر نیز کارآمد است:

• سیستم عصبی
• تهوع
• سردرد
• زخم های پوستی و جراحات
• خاصیت ضد قارچی
• آکنه

ویدیوی کاربردی از خواص اسطوخودوس

در ادامه یک بار برای همیشه یاد بگیرید: آموزش صفر تا صد طب سنتی با 15 درس رایگان