چطور سریعتر و بهتر یاد بگیریم؟ (ویژه دانش آموزان و دانشجویان)

در این مقاله قصد داریم بفهمیم شما در حال حاضر در کجا ایستاده‌اید و چطور می‌توانید طرز فکرتان را تغییر دهید و به نکاتی در مورد اینکه چطور به یک شاگرد زرنگ‌تر تبدیل شوید، می‌پردازیم.

بسیاری از مفاهیم و استراتژی‌هایی که در این مقاله ارائه شده اصول کلی هستند که می‌توانند برای در بخشهای دیگر زندگی‌تان هم به درد باشند. من پیشنهاد می‌کنم که با ذهن باز این مقاله را بخوانید و آنچه که فکر می‌کنید مفید است را تمرین کنید.

ایجاد قالب فکری یک شاگرد زرنگ

بسیاری از افرادی که باید یک موضوع خاص را سریعا یاد بگیرند به این نتیجه می‌رسند که “کسانی هستند که ذاتا باهوش هستند و من جز آنها نیستم.” یا “سطح IQ هر کسی به ژنتیکش بستگی دارد.” یا ” هر کسی در حد خودش باهوش است. یک سیری چیزها هستند که من نمی‌توانم یاد بگیرم.” این جملات در بهترین حالت فقط تا حدی درست هستند.

بررسی‌ها نشان می‌دهند که سطح IQ با بالا رفتن سن تغییر می‌کند. یعنی با رسیدن به سن بلوغ، به قدری باهوش می‌شوید که بتوانید هر چیزی را یاد بگیرید. اگر امروز سطح یادگیری متوسطی دارید، محکوم نیستید که برای همیشه در همین سطح بمانید.

نمونه‌های زیادی از افراد هستند که دانش‌آموزان متوسطی بودند اما بعد از ایجاد تغییر و بهتر کردن عادتهای یادگیری‌شان، به یک شاگرد فوق‌العاده تبدیل شده‌اند.

• تغییر باور: این تغییر با عوض شدن طرز تفکر شروع می‌شود. شما نمی‌توانید به نتیجه‌ای که می‌خواهید برسید مگر اینکه ابتدا باور کنید که پتانسیل انجام آن را دارید.
• ایجاد انگیزه: پس از اینکه باور کردید توانایی‌اش را دارید، دومین کاری که باید بکنید ایجاد انگیزه و محرک درونی برای ایجاد تغییر است.

حتما بخوانید: با این 34 روش حافظه خود را برای درس خواندن تقویت کنید! (کاملا جدید)

چطور یاد بگیریم؟

باورهای “برخی از افراد ذاتا باهوش هستند” و “برخی چیزها را نمی‌توانم یاد بگیرم” که در بخش قبل به آن اشاره شد، معمولا ناشی از این تجربه است که قبلا کسی سعی کرده چیزی را برایتان توضیح دهد و شما متوجه نشده‌اید.

شما فقط نفهمیده‌اید که طرف مقابلتان چه چیزی را به شما می‌گوید. در این بخش علت آن را خواهید فهمید. مسئله یادگیری بیشتر زمانی دردسرساز می‌شود که شما سعی دارید مطلب سختی را یاد بگیرید و معلم خوبی ندارید.

بخش 1-یادگیری چیست؟

یادگیری ایجاد ارتباط ذهنی بین چیزی که نمی‌دانید (یا چیزی که می‌خواهید یاد بگیرید) و چیزی که از قبل می‌دانید، است. به عبارت دیگر شما باید آنچه که می‌خواهید با استفاده از منابع شناخته شده در ذهنتان یاد بگیرید را توصیف کنید. هر چه بتوانید منابع بیشتری پیدا کنید، بهتر مسئله را درک خواهید کرد.

یادگیری را می‌توان به یک میز تشبیه کرد. اگر روی میز بخش جدیدی از علم باشد، پایه‌هایش همان منابع شناخته شده هستند که با کمک آنها می‌تواند موضوع علمی جدید (روی میز) را در ذهن نگه داشت و آن را درک کرد. یادگیری چیزهای جدید، فقط پاسخ دادن به این سوال است که: این مسئله به چیزی که از قبل می‌دانم چه ربطی دارد؟

حتما بخوانید: 16 تا از بهترین راه های افزایش تمرکز حواس برای درس خواندن موثر

وقتی چیزی را که برایمان توضیح داده می‌شود را نمی‌فهمیم، به این علت است که فردی آن را توضیح می‌دهد از منابعی استفاده می‌کند که ما نداریم. پس باید اول آن منابع را تهیه کرده و نکاتش را وارد ذهنمان کنیم.

مثلا فرض کنیم می‌خواهیم بفهمیم قضیه فیثاغورث در ریاضیات چیست. ممکن است اینطور برایمان توضیح داده شود که: در یک مثلث خاص به نام قائم‌الزاویه طول وتر (c) با مجموع مجذور هر یک از اضلاع قائمه برابر است (a و b). این قضیه برای کسی که نداند مثلث قائم‌الزاویه، وتر و مجذور چیست، معنایی ندارد.

همیشه یادتان باشد که اگر نفهمیدید چه چیزی توصیف می‌شود به این دلیل نیست که شما احمق هستید بلکه به این خاطر است که شما با اصول اولیه آشنایی نداشته‌اید.

بخش 2-به دست گرفتن کنترل زمان

به خودتان “نه” گفتن را یاد بدهید. برای اینکه در برنامه فراگیری سریعی که دارید موفق باشید، یادگیری باید برایتان به یک اولویت مهم تبدیل شود. یعنی شما باید به خودتان بیشتر “نه” بگویید. با گفتن نه صدایی درون سرتان طنین انداز می‌شود و شما را ترغیب می‌کند به هر چیزی مثل مهمانی یا عقب انداختن کارها نه بگویید.

با این وجود، این بدان معنا نیست که وقتی چیز جدیدی را یاد می‌گیرید یا درس می‌خوانید، زندگیتان خسته‌کننده و یکنواخت شود. بلکه باید هم برای تفریح و هم درس خواندن به قدر کافی زمان بگذارید.

بخش 3-استراتژی‌های یادداشت‌برداری

در هر موقعیتی که هستید، دانش‌آموز، معلم یا یک مدیر، نکاتی درباره یادداشت‌برداری هست که باید به خاطر بسپارید. همانطور که در بخش قبلی هم تاکید شد، همیشه باید آماده باشید. کتاب، یاداشتها یا اطلاعاتی که از قبل برای جلسه یادگیری آماده کرده‌اید را بخوانید. آماده حاضر نشدن در هر جلسه یادگیری باعث می‌شود همه چیز کاملا برایتان ناآشنا به نظر برسد.

به دنبال صندلی نزدیک سخنران یا مدرس باشید. با نزدیک نشستن دید بهتری نسبت به تخته خواهید داشت، می‌توانید حالتهای چهره مدرس را ببینید، بهتر صدایش را بشنوید و احتمالا اینکه چرت بزنید یا حواستان پرت شود بسیار کم خواهد بود.

حتما بخوانید: بهترین روشهای آمادگی برای هر نوع آزمون درسی

برای یادگیری بهتر درس، همکلاسی‌هایتان مخصوصا کسانی که جدی هستند و وقتشان را بیهوده تلف نمی‌کنند را شناسایی کرده و با آنها دوست شوید.

آنها می‌توانند همراه و هم مباحثه شما در درک بهتر سخنرانی یا درس باشند. در صورت نیاز برای توضیح برخی از مباحث یا سوالاتی که برایتان پیش خواهد آمد، از آنها شماره تماس بگیرید.

از آنچه مدرستان روی تخته می‌نویسد یادداشت بردارید. اکثر مدرسان کلمات کلیدی و اطلاعات مهمی مثل فرمولها، راه‌حلها، تعاریف و خلاصه مطالبی که شما باید بدانید را می‌نویسند. یادداشتهایتان را فهرست‌وار بنویسید. اگر امتحان به صورت “کتاب باز” باشد، این نُت به دردتان خواهد خورد.

هشدار: نوشتن همه چیزهایی که سخنران یا مدرستان می‌گوید هم توصیه نمی‌شود. به مفاهیم اصلی گوش دهید. موقع نوشتن خلاصه‌برداری کنید.

گامهای اصلی در یادداشت‌برداری عبارتند از:

1-منظم باشید. یک دفترچه یادداشت بخرید. از انتخاب کاغذهای بی‌کیفیت خودداری کنید.

2-قالب طرح موردنظرتان را ایجاد کنید.

3-مواردی که باید از آنها یادداشت بردارید را به خاطر بسپارید.

• تعاریف، لیستها، راه‌حلها یا فرمولها
• نمودارها، علائم و ترسیم‌هایی که مفاهیم را ساده کند.
• رسم پیکانهایی که ارتباط بین مفاهیم را مشخص کند.

4-با دقت گوش بدهید.

• در بحث کلاسی مشارکت داشته باشید. با بغل دستی‌تان موقع استراحت گفتگو کنید.
• حواستان به سرنخهای غیرکلامی مدرس باشد.
• تغییر میزان صدا و مکثهای ناگهانی نشان‌دهنده نکات کلیدی هستند.
• تکرار کلمات بسیار مهم است.
• حرکات هم نکات مهم را نشان می‌دهند.
• از نمودار و علائم استفاده کنید.

حتما بخوانید: چگونه برای درس خواندن در خود انگیزه ایجاد کنیم؟(روش جدید و موثر)

بخش 4-خوب خواندن را تمرین کنید

شما می‌توانید مهارت بهتر خواندن را هم تقویت کنید. در این بخش 5 گام برای بهتر کردن مهارت خواندن آورده شده است.

1-برآوُرد کردن: 10 دقیقه وقت بگذارید و اطلاعات خواندنی که به شما داده می‌شود را به صورت اجمالی مرور کنید. این کار یک گام مهم در شکل‌گیری یک عادت خوب و جدید است. از قبل دیدن مطالب به شما کمک می‌کند تا تصویر کلی از اینکه نویسنده، مباحث یا هر بخش را چطور تنظیم کرده در ذهنتان داشته باشید.

2-سوال بپرسید: با اولین بخش فصل شروع کنید. همیشه دلایل خواندن را به ذهنتان بسپارید، شما قصد دارید به یک سوال پاسخ بدهید. از کلماتی مثل، چرا، چطور، کجا، کی، چه چیزی و چه کسی استفاده کنید.

3-بخوانید و زیر مطالب مهم خط بکشید: یک بخش را با توجه به سوالی که مطرح کرده‌اید بخوانید، سپس به ابتدا برگردید و اطلاعات مهم را هایلایت کرده یا زیر آن خط بکشید. با صدای بلند بخوانید یا لبهایتان را هنگام خواندن تکان دهید. اگر قصد خواندن مطالب تخصصی و فنی را دارید، استراتژی‌های تندخوانی توصیه نمی‌شود چون ممکن است جزئیات مهم را از قلم بیندازید.

4-حفظ کنید و بنویسید: پس از ایجاد سوال و خواندن جوابهای سوالاتتان، وقت حفظ کردن جوابهاست. از علائم و سرنخهایی که موقع خواندن ایجاد می‌کنید به عنوان راهنما استفاده کنید. حالا جوابها را با صدای بلند از بر کنید. یادداشت برداری هم به شما کمک می‌کند اطلاعات را آسانتر برای امتحان کدگذاری کنید. در صورتیکه درک اطلاعات برایتان بسیار دشوار است، یک جمله برای خلاصه کردن پاراگراف بسازید.

5-مرور کنید: پس از خواندن کل مبحث و تمام بخشها، باید آن را مرور کنید. در این بخش 3 گام نهایی برای درک اطلاعات عبارتند از:

• عنوان هر فصل را دوباره بخوانید.
• مفاهیمی که زیرشان خط کشیده‌اید یا آنها را هایلایت کرده‌اید را مرور کنید.
• به تمام سوالاتی که برای هر بخش از فصل مطرح کرده‌اید پاسخ دهید. هنگام مرور از نتهایتان برای راحت‌تر کردن کار استفاده کنید.

بخش 5- تقویت حافظه

بسیاری از متخصصان باور دارند که مهارتهای حفظی یک شخص نه تنها جز توانایی ذاتی او نیست بلکه می‌توان آن را با تمرین و استفاده از تکنیکهای متعدد تقویت کرد و توسعه داد. 8 مرحله زیر را برای تقویت توانایی به خاطر سپاری اطلاعات به کار بگیرید.

1-بخشهای حافظه‌تان را گسترش دهید: اکثر افراد فکر می‌کنند هر چه زمان بیشتری را به مطالعه یا یادگیری در روز اختصاص دهند، بیشتر یاد می‌گیرند. متاسفانه (یا شاید خوشبختانه) این باور درست نیست. تقریبا 2 ساعت زمان ایده‌الی برای حافظه است تا با تمام توانش کار کند. یک عادت جدید را شروع کنید. بهترین استراتژی جهت وقت گذاشتن بیشتر برای مطالعه بهتر، پیروی از الگوی زیر است:

• یادداشتهایتان را طی 24 ساعت بعد از سخنرانی یا جلسه یادگیری مرور کنید.
• حداکثر 2 ساعت بعد از خواب شبانه را به مرور اختصاص دهید.
• بعد از یک هفته مرور کنید.
• بعد از یک ماه مرور کنید.

اگر با یک برنامه زمانی برای مطالعه پیش می‌روید، 88 درصد شانس بیشتری برای حفظ اطلاعات در حافظه بلندمدتتان دارید.

روشهای دیگر: بهترین روش یادگیری و افزایش کیفیت مطالعه درسی (5 گام ضروری)

2-اطلاعات را برای خودتان از حفظ بخوانید: وقتی مطالب را حفظ می‌کنید و مطالعه می‌کنید، پاسخ سوالات درس را با خودتان از بر بخوانید. اگر مطالب را فقط در ذهنتان بخوانید تاثیری ندارد. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که اگر پاسخ سوالات را با خودتان بلند بگویید، شانس یادآوری آنها حداقل تا 80 درصد بیشتر می‌شود.

در طی یادگیری از حواستان استفاده کنید تا به شما در یادآوری برای مدت طولانی‌تری کمک کند.

• ببینید– اطلاعات را بخوانید.
• به زبان بیاورید– به سوالات راهنما با صدای بلند جواب بدهید.
• بنویسید-جوابها را در یادداشتهایتان بنویسید.
• تکرار کنید– کل رویه را تا زمانیکه به موضوعی که مطالعه یا مرور می‌کنید، مسلط نشده‌اید تکرار کنید.

3-اراده کنید که می‌خواهید مطالب را یادآوری کنید: تصمیم بگیرید که مطالب را یادآوری کنید. اگر واقعا بخواهید به یاد بیاورید، مطمئنا خواهید توانست. راز این کار نگرش مثبت شماست. باور کنید که شما توانایی یادگیری را دارید.

حتما بخوانید: نحوه جلوگیری از تنبلی: ۱۱ مرحله عملی برای اینکه بیشتر فعال باشید

4-اطلاعات و یادداشتهایتان را یک طبق الگوی خود ساخته سازماندهی کنید: کسانیکه توانایی یادآوری اطلاعات و لیستهای طوماری را دارند، رابطه یا الگویی را در خواندن اطلاعات کشف کرده‌اند. روانشناسان شناختی معتقدند که یک انسان نمی‌تواند بیشتر از 7 تکه از اطلاعات را در آن واحد به یاد بیاورد. اگر روشی را برای سازماندهی اطلاعات به بخشهای کوچکتر پیدا کنید، یادآوری آنها در آینده آسانتر و سریعتر خواهد شد.

5-همیشه خودتان را تست کنید: بیایید فرض کنیم شما باید 10 مفهوم جدید را برای کلاس فردایتان حفظ کنید. برای محک زدن خودتان چه کار می‌کنید؟ آیا می‌خواهید بارها و بارها مفاهیم را برای خودتان بنویسید یا بخوانید؟ هیچکدام از این دو تاکتیک روش خوبی نیستند. به جای آن از الگوی زیر برای تست کردن خودتان پیروی کنید:

• اولین و دومین مورد لیستتان را به خاطر بسپارید.
• مرحله اول را با استفاده از حافظه‌تان تکرار کنید.
• اگر دو مورد اول را از قبل می‌دانید، به مورد سوم بپردازید.
• مورد سوم را به خاطر بسپارید و مراحل اول و دوم را تکرار کنید.
• همین رویه را انجام دهید تا یادگیری تمام مفاهیم به اتمام برسد.

یادتان باشد هنگام یادگیری از همه حواستان استفاده کنید (خواندن، نوشتن، دیدن، تصور کردن)

حتما بخوانید: روش درس خواندن (25 ترفند علمی برای افزایش کارایی)

6-بیش از حد یاد بگیرید: اطلاعات و یادداشتها را چندین بار درست بعد از جلسه یادگیری مرور کنید. وقتی روز امتحان اصلی فرا رسید، باید تقریبا به تمام مباحثی که با خودتان برای یادآوری از طریق حافظه بلند مدت کدگذاری کرده‌اید، مسلط شده باشید.

برای کلاسهایی که فرمول در مسائلش دخیل هستند، برای کدگذاری فرمول و راه‌حل درست در حافظه بلند مدتتان، حداقل 5 بار مسئله را حل کنید. فقط به استراتژی‌های بازاریابی اکثر شرکتها نگاه کنید. نمونه‌ بارز تبلیغات تلویزیونی هستند. این شرکتها با آهنگها و شعار تبلیغاتی که دارند یادآوری محصولات و خدماتشان را برای مصرف‌کنندگان آسانتر می‌کنند. مصرف‌کنندگان به دلیل تکرار مداوم و یادآوری آهنگ و شعار تبلیغاتی در ذهنشان، احتمالا از این محصولات یا خدمات استفاده خواهند کرد.

7-از قاعده ریتم‌گذاری، سرواژه و کلمات راهنما استفاده کنید:

• ریتم‌گذاری: برای کلماتی که لازم است به ترتیبی خاص حفظ شوند، ریتم‌گذاری یک تاکتیک فوق‌العاده برای یادآوری آسان مطلب است.
• سرواژه‌ها: شما برای مفاهیمی که در مخزن حافظه‌تان است با استفاده از یک حرف که با اطلاعاتتان مرتبط است، نشانه می‌گذارید. بسیاری از افراد برای راحت‌تر به خاطر سپردن رنگهای مختلف رنگین کمان ROY G. BIV را در نظر می‌گیرند.

8-قبل از رفتن به رختخواب و بعد از بلند شدن، مطالعه کنید: برای افزایش بهره‌وری کل مراحل، قبل از رفتن به رختخواب مطالب را مرور کنید. عوامل پرت‌کننده حواس مثل اینترنت را قطع کنید. صبحها هم وقتی از خواب برمی‌خیزید، دوباره مرور کنید.

روشهای تکمیلی

تفسیر و خلاصه نویسی کنید (بسیار مهم)

این روش یکی از جدیدترین متدهای کشف شده در سالهای اخیر است که یادگیری و بهینه بودن مطالعه را به طرز بی نظیری افزایش می دهد. برای این کار کافی است هر زمان دو یا سه پاراگراف دشوار را مطالعه نمودید، در حد 3-4 خط نظر خودتان را راجب آن پاراگراف ها بنویسید و یا اینکه آن را خلاصه نویسی کنید. همیشه در جزوه تان یک جای خالی کنار یادداشت هایتان بگذارید تا تفسیر خودتان از آن موضوع را بنویسید. بعدها هنگام مطالعه مجدد همزمان همان پاراگراف و 3-4 خط خودتان را هم مرور کنید تا تاثیر آن را به وضوح ببینید!

از بازی های فکری ساده استفاده کنید

تحقیقات جدید نشان داده اند که استفاده از بازی های فکری ساده که برنده شدن در آنها انرژی زیادی از مغز نمی گیرد و در عین حال به عنوان یک موفقیت کوچک برای شما محسوب می شود می تواند کمک زیادی به فرآیند یادگیری و مطالعه کند. به شرطی که این کار را روزانه 20 تا 40 دقیقه انجام دهید نه بیشتر. پیشنهاد می کنیم این بازی ها را روی گوشی خود نصب کنید.

با خود یا دوستانتان تمرین کنید

بعضی افراد با دیدن گروهی از دوستان یا همکلاسی ها از مطالب آنها استفاده می کنند. چنین گروه هایی بهتر کار می کنند البته زمانی که گروه آنها کوچک هستند (4 یا 5 نفر)، با افرادی که دارای توانایی های مشابه تحصیلی هستند و با افرادی که در همان کلاس قرار دارند. اشکال مختلف برای گروه های مختلف کار می کنند. بعضی از گروه ها می خواهند فصل های یک درس را با هم کارکنند، از یکدیگر سئوال می پرسند، همانطور که آنرا مرور می کنند. دیگران می خواهند یادداشتهای کلاسی را مقایسه کنند و موضوعات را بررسی کنند تا اطمینان حاصل شود که نکات مهم را از دست ندهند. چنین گروه های تحقیقاتی می توانند برای بسیاری از دانش آموزان مفید باشند، اما نه برای همه.

در ادامه بخوانید: برای تقویت مغز خود این ۱۰۰ کار را انجام دهید (جدیدترین تحقیقات دنیا)