ترکیبات شنبلیله، 12 خواص در طب سنتی و روش مصرف شنبلیله

گیاهانی مانند شنبلیله نه تنها مغذی هستند، بلکه می توانند از مزایای سلامتی فراوان برخوردار باشند. بیشتر بخوانید تا بدانید چگونه شنبلیله می تواند به بهبود سلامت کمک کند. در این مطلب توضیح می دهیم که شنبلیله چیست؟ چه ترکیباتی دارد؟ خواص آن در طب سنتی و علمی را توضیح می دهیم و روش مصرف، عوارض و تداخلات دارویی را نیز به طور کامل معرفی می کنیم.

شنبلیله چیست؟

شنبلیله از سبزیجات برگی بومی خصوصا در ایران است که بخاطر ارزش غذایی و معطر بودن، به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد. مدت هاست که از آن در ساخت داروهای سنتی جهت کاهش درد، کاهش مشکلات گوارشی و درمان بیماری های پوستی مانند جوش، اگزما و التهاب استفاده می شود.

شنبلیله در هند با نام methi شناخته می شود و به عنوان یک چاشنی در پخت و پز و ادویه های هندی بکار می رود. از شنبلیله تازه در سالاد و از نوع پخته یا خشک شده آن در دیگر غذاها استفاده می شود. یکی دیگر از ویژگی های متداول و مرسوم، استفاده از آن به عنوان یک داروی ضدعفونی کننده است.

امروزه اغلب افراد مبتلا به دیابت و افرادی که برای حفظ سطح نرمال چربی خون تلاش می کنند، از این گیاه استفاده می کنند.

شنبلیله به عنوان یک مکمل غذایی، در کپسول های حاوی پودر دانه بکار برده می شود که اغلب قابل اختلاط با سایر غذاها و مایعات هستند. بعلاوه از برگ های شنبلیله به همراه آب گرم می توان چای درست کرد.

ترکیبات فعال شنبلیله

بسیاری از مزایای شنبلیله به خاطر ساپونین های موجود در آن است، ترکیباتی که به محافظت در برابر سرطان ها کمک می کنند و کلسترول، قند و چربی خون و خطر ابتلا به لخته های خون و سنگ کلیه را کاهش می دهند.

تریگونلین، یکی دیگر از ترکیبات شنبلیله است که مزایای سلامتی زیادی دارد و دارای اثرات ضد باکتریایی، ضد ویروسی، کاهش چربی، کاهش قند خون، اثرات ضد تومور و حفاظت از مغز است.

حتما بخوانید: خواص تفاله قهوه برای پوست، مو و زیبایی

بعلاوه ترکیبات زیادی با فعالیت آنتی اکسیدانی دارد که شامل آپی ژنین، لوتئولین، اسید کافئیک و اسید کوماریک هستند.
روغن شنبلیله دارای غلظت بالایی از چربی های اشباع نشده (تقریبا 84٪) است که بعد از صدمات جسمی، به تشکیل سلول و رگ های خونی کمک می کند.

خواص در طب سنتی

با نام حُلبه و طبیعت آن گرم و خاک است. ملین، رقیق کننده اخلاط غلیظ، روان کننده ادرار و خآن قاعدگی، مقآی ریه، مدفآع را خآشبآ و ادرار و عرق را بدبآ می کند. جوشانده آن با عسل مسهل است. جهت بآاسیر، درد کبد، زخم معده و روده و ضعف معده، دل پیچه و اسهال مزمن مفید است. جهت تنگی نفس، سرفه، درد مزمن قفسه سینه، التهاب و درد رحم مفید است. مآجب تسهیل زایمان و خارج شدن مایمه و پاکسازی رحم می شآد. ضماد آن برای ریزش مآ، کجی ناخن، تقآیت مآ و سآختگی مفید است.

جای زخم را از بین می برد و لعاب تخم آن با روغن گل ترک های ناشی از سرما را برطرف می کند. شستن سر با آن برطرف کننده شآره و مخلآط روغنش با شمع برای سآختگی و ترک ناشی از سرما مفید است. برای بآی بد دهان مفید است. تهآع آور، مضر بیضه و ایجاد کننده سردرد است. مصلح آن سكنجبین و انیسآن و جاناینش تخم کتان می باشد.

خواص ثابت شده شنبلیله

1- بهبود عملکرد مغز

شنبلیله قادر است خطر ابتلا به بیماری های آلزایمر و پارکینسون را کاهش دهد. این گیاه فعالیت آنزیم استیل کولین استراز را کاهش می دهد؛ بنابراین با کاهش تولید پروتئین هایی که باعث تشکیل پلاك در سیستم عصبی می شوند، موجب بهبود یادگیری و حافظه در موش صحرایی می شود. پودر دانه شنبلیله باعث کاهش استرس اکسیداتیو، التهاب، اختلالات حافظه و پلاک در موش های دارای بیماری آلزایمر می شود.

2- بهبود سلامت قلب

حملات قلبی منجر به مرگ بافت و استرس اکسیداتیو در عضله قلب می شوند. شنبلیله در موش ها، فعالیت آنتی اکسیدان های مختلف را افزایش داده و موجب بهبود سلامت بافت قلب می شود.

در یک آزمایش بالینی، 24 بیمار مبتلا به دیابت نوع دو از پودر دانه های شنبلیله در آب گرم یا ماست به مدت هشت هفته استفاده کردند. در یازده نفر از شرکت کنندگان که از پودر دانه شنبلیله در آب گرم استفاده کردند، میزان قند خون، تری گلیسیرید و LDL (کلسترول بد) به میزان قابل توجهی کاهش یافت.

در یک آزمایش بالینی دیگر نیز نتایج مشابهی بدست آمد. در افراد مبتلا به دیابت نوع یک که در رژیم غذایی خود از پودر دانه شنبلیله استفاده کردند، کاهش کلسترول مجموع، تری گلیسیرید و LDL مشاهده شد.

3- کمک به درمان چاقی

شنبلیله باعث کاهش وزن در موش های ماده شد. موش های چاق که شنبلیله مصرف کردند وزن و BMI کمتری داشتند. خون آن ها همچنین چربی کمتری نسبت به موش های شاهد داشت.

4- کاهش قند خون

در یک آزمایش بالینی، 24 بیمار مبتلا به دیابت نوع دو، از دانه های پودر شده شنبلیله در آب گرم یا با ماست به مدت 8 هفته استفاده کردند. افرادی که از پودر شنبلیله در آب گرم مصرف کردند، کاهش قابل توجهی در میزان قند خون نسبت به شرکت کنندگان دیگر داشتند. افراد مبتلا به دیابت نوع یک که مدت ده روز از شنبلیله استفاده کردند، نسبت به افراد شاهد قند خون پایین تری داشتند و حساسیت به انسولین در آن ها افزایش یافت.

شنبلیله در موش های صحرایی، حساسیت به انسولین را بهبود بخشید، بنابراین به کاهش قند خون و کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع دو کمک کرد. شنبلیله در موش های چاق نسبت به افراد شاهد، باعث کاهش قند خون، چربی خون و برخی از آنزیم های موثر در تضعیف عملکرد کبد شد.

این گیاه حتی قادر است فعالیت آلفا آمیلاز و ساکاروز را (آنزیم هایی که قندهای بزرگ را به گلوکز تبدیل می کنند)، مهار کند؛ و به طور کلی باعث کاهش میزان قند خون می شود.

گیاهی با خواص مشابه: نعناع چیست؟ کاربردها، عوارض جانبی، تداخلات

5- بهبود سلامت پوست

شنبلیله حاوی موسیلاژ، یک ماده ی ژلاتینی چسپناک است که بدون ایجاد تحریک، پوست خشک را مرطوب می کند. کرم پوستی حاوی عصاره دانه شنبلیله روی صورت 11 نفر امتحان شد. پس از شش هفته، رطوبت پوست افزایش و ملانین (رنگدانه ای که سبب ایجاد لکه های تیره می شود) کاهش یافت.

سلول های پوست پس از قرار گرفتن در معرض ساپونین، سطوح پایین تری از برخی سیتوکین های التهابی را در بر داشتند. آن ها همچنین ملانین کمتری تولید کردند. (یک پروتئین رنگی است که وقتی پوست در معرض نور ماوراء بنفش قرار می گیرد، تولید می شود).

شنبلیله مقدار زیادی کاروتنوئید دارد. کاروتنوئیدها مولکول های آنتی اکسیدانی هستند که در بدن به ویتامین A تبدیل می شوند. تزریق روغن شنبلیله روی پوست موش ها با کاهش التهاب و ترویج رشد پوست جدید، موجب بهبود زخم شد.

6- توقف رشد سلول های سرطانی

ساپونین موجود در شنبلیله از تخریب سلول توسط سلول های سرطانی جلوگیری می کند و باعث مرگ سلولی برنامه ریزی شده (آپوپتوز) می شود. دانه های شنبلیله موجب کاهش سرطان روده بزرگ و عصاره آن موجب کاهش سرعت پیشرفت سرطان پستان در موش صحرایی شد.

شنبلیله همچنین باعث جلوگیری از رشد سرطان روده انسان، لوسمی، سرطان پستان، سرطان پروستات و سلول های سرطانی استخوان (متاآنالیز) می شود.

یک بار برای همیشه یاد بگیرید: آموزش صفر تا صد طب سنتی با 15 درس رایگان

دیوسگنین همچنین فعالیت IKK و p65 را متوقف کرد. IKK و p65 هر دو در پاسخ سلولی به التهاب کمک می کنند. با توقف IKK و p65، دیوسگنین از فعالیت NF-kB جلوگیری می کند. پروتودیوسین یکی دیگر از ساپونین ها است که باعث ایجاد آپوپتوز در سلول های لوسمی انسان می شود.

7- خواص آنتی اکسیدانی

عصاره دانه شنبلیله در موش هایی که کبدشان با الکل آسیب دیده، با کاهش رادیکال های آزاد، موجب افزایش آنتی اکسیدان ها و کاهش آسیب به آنزیم ها شد.
شنبلیله در موش های دارای آرتریت القا شده، آنتی اکسیدان ها، ویتامین C و گلوتاتیون را افزایش داد. همچنین موجب کاهش غلظت آنزیم هایی مانند کاتالاز و گلوتاتیون پراکسیداز شد که باعث تولید انواع اکسیژن واکنشی می شوند.

8- خواص ضد التهابی

به موش هایی که دارای واکنش های پوستی آلرژیک بودند، به مدت هفت روز شنبلیله داده شد که موجب کاهش التهاب پوست و تجمع سلول های التهابی در آن ها شد.

در موش های مبتلا به آرتریت، شنبلیله باعث ایجاد مایع در مفصل و فعالیت آنزیم التهابی شد. بعلاوه شنبلیله با مهار تولید اینترلوکین های 4، 5، 13 و 1β و نفوذ توسط سلول های سفید خون منجر به کاهش التهاب شد. درواقع مانع از تبدیل سلول به سلول های T کمکی شد و پاسخ های التهابی را کاهش داد.

9- فعالیت ضد میکروبی

عصاره دانه شنبلیله روی ظروف حاوی چند گونه باکتری آزمایش شد و رشد E. coli و M. furfur را مهار کرد. دانه های جوانه زده دارای فعالیت ضد میکروبی، به ویژه در برابر H. pylori، نسبت به دانه های رشد نکرده بودند.

دفنسین، یک پروتئین استخراج شده از برگ های شنبلیله، مانع گسترش و تولید دو گونه قارچی است. اثرات ضد میکروبی شنبلیله نیز به تسریع بهبود زخم کمک می کند. دانه و برگ شنبلیله به صورت مشابه مانع رشد میکروبی می شوند.

گیاهی با خواص مشابه: 9 خواص گزنه خشک شده، ترکیبات، نام دیگر و طبع گزنه 

10- کاهش میزان لخته شدن خون

ضد انعقادها، مانند وارفارین (کومادین)، اغلب برای افرادی که در معرض خطر ابتلا به حملات قلبی و سکته مغزی هستند، تجویز می شود، زیرا مانع از تشکیل لخته های خون (که موجب قطع خون رسانی به ارگان های حیاتی می شود) خواهد شد.

عصاره شنبلیله زمان لازم برای نمونه گیری از نمونه های طبیعی بدن انسان را مقابل لخته شدن افزایش می دهد، به طوری که می تواند برای درمان های پیشگیرانه مقابل حملات قلبی و سکته مغزی مفید باشد.

11- حفاظت از دستگاه گوارش

در آزمایشات جدید، روغن دانه شنبلیله میزان بروز زخم ها را کاهش می دهد. در مطالعه ی دیگر عصاره شنبلیله باعث کاهش ریفلاکس اسید و برگشت آن به معده شد. در اینجا نیز توضیح دادیم.

12- بهبود سلامت کلیه

در یک مطالعه به موش های نر اتیلن گلیکول داده شد که منجر به تشکیل سنگ کلیه و کاهش تعداد گلبول های قرمز و کم خونی شد. در موش هایی که از شنبلیله تغذیه کردند، تعداد گلبول های قرمز و هموگلوبین افزایش و نمک کلسیمی کمتری در کلیه ها باقی ماند. این امر خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش داد.

نمک های آلومینیومی اغلب برای درمان بیماران مبتلا به نارسایی کلیه مورد استفاده قرار می گیرند، اما می توانند به بدن آسیب برسانند. درمان موش ها با آلومینیوم و پودر دانه شنبلیله، میزان اوره، کراتینین و سطح قند خون را متعادل کرد.

حتما بخوانید: چطور یک گلخانه ساده در منزل یا آپارتمان احداث کنیم؟

شنبلیله همچنین باعث افزایش غلظت آنتی اکسیدانی، کاهش میزان اکسیژن واکنش پذیر، بهبود کیفیت بافت کلیه و بازگشت کلیه به وزن عادی شد.

13- کاهش دردهای قاعدگی

در یک مطالعه انجام گرفته روی 101 دانش آموز دختر، در طول دو دوره قاعدگی متوالی، درد شدید در حین مصرف شنبلیله و دارونما یا پلاسبو را مورد آزمایش قرار دادند.

اگر چه تمام افراد قبل از مطالعه دارای درد مشابهی بودند، اما در 51 نفر که در مطالعه شنبلیله دریافت کردند، درد کمتری نسبت به 50 نفر که دارونما دریافت کردند، گزارش شد.

14- بهبود شیردهی در طول تغذیه با شیر مادر

شنبلیله توسط پزشکان طب سنتی به عنوان galactagogue، (ماده ای که تولید شیر مادر را در زنان افزایش می دهد) توصیه می شود. برخی مطالعات نشان می دهد که مصرف چای شنبلیله باعث افزایش تولید شیر و افزایش وزن نوزاد در مقایسه با دارونما می شود. با این حال، مطالعات دیگر (متاآنالیز) نقش شنبلیله در افزایش تولید شیر مادر را تایید نمی کنند.

15- مزیت برای مردان

دیوسگنین موجود در شنبلیله نقش مهمی در تشکیل هورمون جنسی دارد. بعلاوه با متعادل کردن سطح هورمون ها، باعث افزایش قوای جنسی می شود.

تستوفن که حاوی عصاره شنبلیله است، باعث افزایش میل جنسی مردان می شود. در یک مطالعه انجام گرفته روی 60 مرد سالم، خوردن مکمل به صورت روزانه (دو قرص حاوی 600 میلی گرم تستوفن) باعث افزایش التهاب، ارگاسم، انرژی و قدرت شد.

دانلود رایگان لیست کامل گیاهان دارویی با عکس+ فایل pdf

مقدار مصرف

• میزان مصرف شنبلیله براساس فرم اتخاذ شده و آنچه که فرد در تلاش برای درمان آن است، متفاوت است.
• برای درمان انواع دیابت نوع یک، مقدار توصیه‌ شده از پودر دانه شنبلیله (که چربی‌های اشباع‌ شده آن حذف شده) ۵۰ گرم و دوبار در روز است.
• برای درمان دیابت نوع دوم، پودر دانه شنبلیله موجود در یک کپسول باید در دو دوز ۲.۵ گرمی در هر روز مصرف شود.

منع مصرف

• افرادی که به نخود آلرژی دارند ممکن است واکنش های متفاوتی نسبت به شنبلیله داشته باشند زیرا این دو گیاه دارای پروتئین و آلرژن مشابه هستند.
• در برخی از بیماران اسپاسم در مجاری هوایی و شنیدن صدای خس خس و تنفس با صدا گزارش شده است.
• شنبلیله می تواند هیپرتیروئیدیسم ایجاد کند، بنابراین افراد مبتلا به مشکلات تیروئید باید از مصرف آن خودداری کنند.
• از آنجا که شنبلیله بر روی انقباضات رحم اثر می گذارد، نباید در طول دوران بارداری از آن مصرف کرد، اما بعد از آن در طول تغذیه با شیر مادر بی خطر است.

عوارض جانبی

• عوارض جانبی استفاده از شنبلیله شامل اسهال، نفخ و سرگیجه است اما همه این موارد موقتی است.
• شنبلیله بوی خاص و تندی دارد و بسیاری از مردم گزارش کرده اند که با مصرف آن ادرار و عرق آن ها بوی شربت افرا می گیرد.
• شنبلیله با کاهش تری‌یدوتیرونین به اختصار T3، هورموني که توسط غده تيروئيد ترشح مي شود، ممکن است منجر به کاهش وزن بدن شود.
• عصاره شنبلیله در گروه کوچکی از افراد میزان پتاسیم خون را 14٪ کاهش داد، بنابراین الکترولیت ها باید به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرند.

تداخلات دارویی

شنبلیله دارای خاصیت رقیق کننده خون است، بنابراین با وارفارین، یک ضد انعقاد معمولی که باعث کاهش خطر سکته مغزی و سایر شرایط ناشی از لخته های خون می شود، تعامل دارد؛ بنابراین می‌تواند زمان مورد نیاز برای لخته شدن خون را افزایش دهد که منجر به کاهش چشمگیر خون می شود.

فیبرهای چسبنده شنبلیله پوست را مرطوب نگه می دارند بعلاوه با پوشش فضای داخلی دستگاه گوارش مانع جذب داروهای خوراکی می شوند؛ بنابراین، داروهای تجویزی باید به طور جداگانه مصرف شوند.

12 تا از بهترین گیاهان دارویی که باید درآپارتمان یا گلخانه پرورش دهید

شنبلیله باعث کاهش قند خون می شود؛ بنابراین در افرادی که داروهای کاهش گلوکز دریافت می کنند، ممکن است هیپوگلیسمی (افت شدید قند خون) ایجاد شود؛ بنابراین، مهم است که هنگام مصرف آن ها، قند خون را کنترل کنید.
مصرف شنبلیله همراه با دیورتیک ها، ملین ها یا داروهای دیگر باعث کاهش الکترولیت می شود و بیماران ممکن است در معرض خطر افت پتاسیم قرار گیرند.

سینرژیسم یا هم افزایی با مکمل های دیگر

ترکیب مواد غذایی حاوی شنبلیله و کراتین می تواند به بهبود نتایج ورزشی کمک کند. در یک مطالعه که روی 47 ورزشکار صورت گرفت، از مکمل 5 گرم کراتین و 900 میلی گرم عصاره شنبلیله استفاده شد که منجر به افزایش قدرت بدنی و بهبود ترکیب بدن شد.

نظرات مصرف کنندگان

بسیاری از مصرف کنندگان زن گزارش دادند که شنبلیله به میزان قابل توجهی تولید شیر مادر را افزایش داده است. همچنین چندین مورد کاهش موفق قند خون در بیماران مبتلا به دیابت گزارش شده است.

برخی از مصرف کنندگان افزایش رشد مو و بهبود موکوس در ریه ها را پس از مصرف چندین ماهه شنبلیله گزارش کردند. استفاده از شنبلیله همراه با یک گیاه به نام Blessed Thistle اثرات خوبی روی برخی از افراد داشته است.

با این حال، برخی از افراد که از کپسول شنبلیله استفاده می کردند شکایت کردند که حس بویایی آن ها ضعیف شده است. افراد دیگری نیز گفتند که شنبلیله هیچ تأثیری بر سلامت آن ها نگذاشته است.

گیاهی با خواص مشابه: 8 فایده اسطوخودوس در طب سنتی، انواع، کاربردهای روزمره

هر گونه سوال، نظر یا تجربه ای راجب تخم شنبلیله، خواص و مضرات آن دارید در بخش نظرات مطرح نمایید تا کارشناسان ما پاسخگو باشند.