اختلال بی میلی جنسی و روش درمان آن (از نظر علمی)

اختلال کم میلی یا بی میلی جنسی (HSDD) شامل فقدان تخیلات جنسی و عدم تمایل به فعالیت جنسی می شود. زمانی می توانیم بگوییم فردی دچار اختلال کم میلی جنسی شده است که این اختلال باعث ایجاد ناراحتی و مشکل در روابط بین زن و شوهر شود و نتوان آن را به اختلال روانی بزرگتری (و یا اختلالات عملکرد جنسی دیگر) نسبت داد و چنین حالتی به خاطر بیماری یا مصرف دارو یا مواد خاصی هم نباشد.

اما تحقیقات نشان داده است که تمایل جنسی که به صورت تخیلات جنسی، هوس و اشتیاق به تجربه ‌های جنسی، خود را نمایان می ‌سازد – به بیان دیگر میلی «خودجوش»- در میان زنان از نظر جنسی فعال و رضایتمند، متداول است؛ به ویژه در زنانی که دارای روابط بلند مدت هستند. امروزه دریافته شده که تمایل جنسی می ‌تواند حالت واکنشی داشته باشد و به جای اینکه یک پدیده خودجوش پیش از برانگیختگی جنسی باشد، پس از برانگیختگی و تحریک فیزیکی اتفاق بیافتد. این طور به نظر می ‌رسد که در بسیاری از زنان، برانگیختگی جنسی و نوعی از تمایل جنسی واکنشی، در مقطعی پس از اینکه تصمیم گرفته ‌اند تحریک جنسی را تجربه کنند، اتفاق می‌افتد.

علاوه بر این مطالعات نشان داده‌ اند که زنان اغلب با دلایلی غیر از تمایل جنسی، رابطه جنسی را می‌پذیرند یا شروع می‌کنند. دلایلی مانند افزایش پیوند عاطفی، واکنش به موقعیت‌ های رمانتیک و یا نشانه‌ های مشخصا شهوانی‌تر.

آمار

اختلال کم ‌میلی جنسی یکی از متداول ‌ترین مسائل مطرح شده در عرصه درمان جنسی است. برآورد شده است که تقریبا ۲۰ درصد از مردان و ۳۳ درصد از زنان، از کمبود یا نبود میل جنسی رنج می ‌برند.

عوامل خطر ساز

عوامل مستعدکننده برای اختلال کم ‌میلی جنسی چهار خاستگاه عمده دارند:

• شخص بیمار
• خانواده‌ اصلی ( میان‌نسلی)
• رابطه‌ زوجین (تعاملی)
• جنبه ‌های پزشکی

شخص بیمار

عوامل ریسک روانشناختی در شخص بیمار که در بستر صمیمیت جنسی مطرح می ‌شوند می‌توانند باعث بروز اختلال کم‌ میلی جنسی شوند. این عوامل عبارتند از:

• اضطراب
• افسردگی
• تضاد گرایش ‌های جنسی
• الگو های تفکر منفی
• باورهای نادرست درباره رابطه‌ی جنسی
• داشتن تصویر ذهنی نامناسب از بدن خود
• اراده برای تلفیق رابطه جنسی و عاطفه
• اشتغال کاری بیش از حد
• مشکلات جنسی مرتبط

از آنجا که صمیمیت جسمی و احساسی رابطه نزدیکی با یکدیگر دارند، ترس ‌های ذهنی شخص نیز می‌توانند ریسک ابتلا به اختلال کم‌ میلی جنسی را افزایش دهند. ترس از صمیمیت، خشم، پس‌ زدگی و طردشدگی، پرده ‌دری، احساسات یا وابستگی می ‌توانند تمایل جنسی را از کار بیاندازد.

عوامل جسمانی مانند آزار جنسی و روان‌زخم یا همان ضربه احساسی هم می ‌توانند از بروز تمایل جنسی جلوگیری کنند.

عوامل ریسک میان‌ نسلی

بسیاری از باورهای ضد رابطه جنسی در بستر اجتماعی و خانوادگی آموخته می شوند. برای مثال، زمانی که شخص در یک خانواده به شدت مذهبی پرورش یافته باشد، ممکن است به او آموخته باشند که رابطه جنسی تنها برای تولید مثل است و نه لذت شخصی. این امر می‌تواند منجر به بروز احساس گناه و شرم و یا حتی اختلال کم ‌میلی جنسی در فرد شود.

عوامل ریسک تعاملی

میزان رضایت فرد از ازدواج یا رابطه اش با میزان رضایت جنسی او متناسب است. برای مثال زنان دارای اختلال کم میلی جنسی میزان بیشتری از پریشانی در رابطه زناشویی را گزارش می دهند و روابط آنها انسجام کمتری دارد.

سایر عوامل ریسک رابطه ای عبارتند از:

• احساسات تحقیرآمیز
• انتقاد
• حالت تدافعی
• نزاع قدرت
• ارتباطات مسموم

جنبه‌های پزشکی

کمبود تستوسترون و سایر هورمونها و بیماری هایی که باعث کمبود های هورمونی می شوند، می توانند بر تمایل جنسی تاثیرگذار باشند. بیماری های مزمن، تغییرات روانشناختی و اثرات دارویی نیز می‌توانند به ایجاد اختلال کم میلی جنسی کمک کنند. این موارد به شرح زیرند:

• افسردگی
• داروها، مثل داروهای ضدافسردگی حاوی سروتونین
• بیماری های ناتوان کننده مزمن مانند از کار افتادگی مزمن کلیه
• نوسانات قند خون در بیماری دیابت
• بیماری های هایپرپرولاکتینمی و حالت های پرکاری و کم کاری تیرویید (کمتر متداول)
• همچنین برانگیختگی جنسی می‌تواند توسط عوامل زیر تحت تاثیر منفی قرار بگیرد:
• کمبود آندروژن
• بیماری لامیک یا هیپوفیز
• استفاده طولانی مدت از مقدار زیاد کورتیزول

علائم اختلال

اختلال کم میلی جنسی می تواند به صورت مادام العمر باشد یا در مقطعی از زندگی به صورت اکتسابی بروز کند. زمانی که این اختلال مادام العمر باشد، عدم وجود تمایل جنسی به صورت یک حالت عادی برای فرد است. اما این اختلال زمانی به صورت اکتسابی بروز می کند که تغییری در میل جنسی فرد به وجود آمده باشد.

شخص با کمبود عمومی میل جنسی، تحت هیچ شرایطی رغبتی به رابطه جنسی ندارد. از سوی دیگر، شخصی که در شرایطی خاص یا با افرادی خاص به صورت انتخابی میل جنسی را تجربه می‌کند به عنوان فردی از لحاظ جنسی «موقعیت مدار» دسته بندی می گردد. برای مثال ممکن است شخصی موقع خیانت به همسر یا شریک خود میل جنسی را تجربه کند اما نسبت به همسر یا شریک رسمی خود هیچ حسی نداشته باشد.

بایستی در نظر داشت، مردانی که میل جنسی سرکوب شده دارند، نسبت به زنانی که همین وضعیت را دارند، از خیال پردازی به روش متفاوتی استفاده می کنند. زنانی که در فاز میل جنسی مشکل دارند میزان کمتری از تخیلات جنسی را تجربه می کنند در حالی که مردان با مشکل مشابه سطح بالایی از تخیلات جنسی را در سر می پرورانند. مردان ممکن است به دلیل اضطراب واکنشی، از تخیلات جنسی برای بهبود عملکرد جنسی خود استفاده نمایند. اضطراب واکنشی زمانی رخ می دهد که فشار زیادی برای برانگیختگی جنسی بر فرد وارد می‌ شود اما فرد برانگیخته نمی‌ شود. فرد ممکن است تخیلات جنسی را برای این بسازد تا به برانگیختگی خود در وضعیتی که برانگیخته شدن بدون تخیلات دشوار است، کمک کند.

معاینه بالینی

ارزیابی بالینی اختلال کم میلی جنسی بایستی عوامل گوناگون مرتبط به شخص و زوجین را بررسی نماید:

• میزان صمیمیت احساسی
• سلامتی جسمی و ذهنی
• شرایط زمینه ساز رابطه جنسی
• مسائل و دغدغه های مربوط به رابطه طرفین
• افکار زمان تعامل جنسی
• آموزه های خانواده های اصلی افراد

صمیمیت احساسی

این باور که صمیمیت احساسی ارتباط زیادی با میل جنسی دارد، چیز تازه ای نیست. اما شاید پذیرش این باور به عنوان یک نیروی محرک مشروع برای عده ای تازگی داشته باشد، چرا که آنان همیشه در جستجویی بی حاصل به دنبال روش هایی برای تجربه دفعی افکار و نیازمندی جنسی بوده اند. چیزی حدود ۵۰ درصد از زنان باور دارند که صمیمیت احساسی ناکافی یک عامل موثر بر میل جنسی پایین آنها است.

ارزیابی صمیمیت احساسی یک زوج نوعا شامل پرسش هایی است درباره توانایی آنها در اعتماد به یکدیگر، آسیب پذیری، قضاوتگر یا به شدت منتقد نبودن و بهره مندی از تعادلی به لحاظ جنسی جذاب میان قدرت و قاطعیت در رابطه. در صورتی که شخص سطح بالاتری از تمایل و واکنش جنسی را در ارتباط با یک شریک جنسی تازه تجربه می کند، آن موقع چالش اصلی یادآوری رفتارها و فضای بین فردی ای است که نخستین بار منجر به میل جنسی نسبت به شریک زندگی رسمی شده بود.

سلامتی ذهنی و جسمی

ارزیابی و مدیریت کلی سلامت ذهنی به اندازه ارزیابی سلامتی در موقع انجام تعامل جنسی، مهم است. این امر شامل سطح انرژی، عزت نفس، احساس جذابیت، تصویر شخص از بدن خود و رهایی از مشغله ها و حواس پرتی های استرس زا است.

افسردگی رابطه ای قوی با کاهش عملکرد جنسی دارد. داروهای ضد افسردگی به ویژه آنهایی که سروتونرژیک هستند، می توانند میل جنسی را کاهش دهند. همچنین بیماری های گوناگونی نیز می توانند بر سطح میل جنسی فرد اثر بگذارند.

شرایط زمینه ساز رابطه جنسی

یک ارزیابی مفصل از شرایط زمینه ای رابطه جنسی میان زوجین می تواند درمانگر را در ارائه پیشنهاداتی برای تغییر راهنمایی کند. عواملی که می توانند ارزیابی شوند عبارتند از:

• زمان رابطه در طول روز
• مدت زمانی که از آخرین فعالیت جنسی می گذرد
• اتفاقاتی که در ساعات پیش از موقعیت جنسی می افتند
• آنچه که باید پس از پایان رابطه جنسی انجام شود

زوج

درمانگر در طول فرایند ارزیابی، مواردی مثل قراردادهای احساسی میان دو طرف، نحوه ارتباط برقرار کردن آنها، میزان ناسازگاری آنها، نحوه حل اختلاف و روش هایی که برای تعریف صورت مسائلشان استفاده می‌کنند را بررسی خواهد نمود.

افکار حین تعامل جنسی

درمانگر ممکن است توانایی فرد برای تمرکز بر محرک های جنسی را بررسی کند تا ببیند آیا شخص به کمک نیاز دارد یا نه. عوامل حواس‌پرتی مرتبط با اضطراب های روزمره متداول هستند. سایر عوامل انحراف احساسات عبارتند از:

• اضطراب
• نفرت
• احساس اجبار درباره با تعداد دفعات برقراری رابطه جنسی یا نوع این رابطه
• پیش بینی نتایج منفی حاصل از رابطه جنسی مثل بارداری ناخواسته، آشکار شدن ناباروری و یا کمبود رضایت جنسی

درمان کم میلی جنسی

از آنجا که اختلال کم میلی جنسی می تواند بر اساس موارد متعددی از جمله عوامل زیستی، روانشناختی و اجتماعی ایجاد شود، روش سریع و آسانی برای درمان آن وجود ندارد. درمان این اختلال وابستگی زیادی به وضعیت شخص مورد نظر داشته و بایستی فراگیر، انعطاف پذیر و شخصی سازی شده باشد. به همین جهت درمان این اختلال یکی از پیچیده ترین و دشوار ترین مسائل جنسی موجود می باشد. می توان از روش های درمانی پزشکی و روانشناختی به صورت ترکیبی بهره گرفت.

درمان های پزشکی

گاهی از برخی از داروهای تجویزی با هدف درمان اختلال های جنسی استفاده می شود. برای مثال داروی بوپروپیون با رهش پایدار که یک داروی ضدافسردگی است، اثر مثبت بر جنبه های گوناگون عملکرد جنسی در زنان دارای اختلال کم میلی جنسی دارد. از این دارو برای مقابله با اختلال کم میلی جنسی که بر اثر مصرف گروه دیگری از داروهای ضد افسردگی با عنوان SSRI ایجاد می شود، استفاده می گردد.

عوارض جانبی تعدادی از داروهای تجویزی متداول نیز می توانند در ایجاد اختلال کم میلی جنسی نقش بازی کنند. برای مقابله با عوارض جنسی داروها، درمانگر ممکن است پیشنهادات زیر را ارائه دهد:

• انتظار برای از بین رفتن خود به خودی علائم اختلال
• کاهش میزان دارو
• جایگزینی دارویی دیگر
• اضافه کردن یک داروی مکمل به عنوان پادزهر
• قطع مصرف دارو برای دوره های کوتاه مدت

توجه به این نکته مهم است که افراد نباید در مصرف داروی خود بدون مشورت با پزشک تغییری ایجاد نمایند.

هورمون تستوسترون در ایجاد میل جنسی در مردان و زنان نقش مهمی دارد چرا که باعث ایجاد تمایل، کنجکاوی، تخیل، علاقه و رفتار جنسی می گردد. کمبود تستوسترون در مردان با استفاده از مجموعه ای از محصولات با نتایج گوناگون درمان می گردد. اما هنوز درمان کمبود این هرمون در زنان با استفاده از دارو مقدور نیست. رابطه بین تستوسترون و میل جنسی در زنان پیچیده است.

7 تا از عوارض اصلی نداشتن رابطه جنسی (همه سنین)

اختلال کم میلی جنسی در زنان را نمی توان با ارزیابی سطح هورمون های جنسی جاری در بدن مانند تستوسترون تشخیص داد چرا که برخی از زنان با سطوح پایین تستوسترون هیچ مشکلی در زمینه تمایل جنسی ندارند و بیشتر زنان مبتلا به اختلال کم میلی جنسی نیز دارای سطوح عادی هورمون تستوسترون هستند. تستوسترون در دوره پس از یائسگی باعث افزایش سلامت و میل جنسی در زنان مبتلا به اختلال کم میلی جنسی می گردد.

درمان جنسی

درمان جنسی در اختلال کم میلی جنسی می تواند دربرگیرنده چند راهبرد درمانی باشد.

1-نوع میل جنسی شخص

اگر فرد خودش را ناتوان تصور کند تصویری که از خودش به لحاظ عملکرد جنسی دارد مخدوش می شود و مشکل را تشدید می نماید. یک درمانگر معمولا با شرح چرخه واکنش جنسی و نوع میل جنسی که فرد تجربه می کند، کار خود را آغاز می کند. در صورتی که فرد آگاه باشد که نوع میل جنسی ای که تجربه می کند در «محدوده عادی و پذیرفته شده» است و بتواند آن را پرورش و توسعه دهد، زندگی راحت تری خواهد داشت. داشتن حس امید و زندگی عادی می تواند نقشی درمانگر برای هر دو طرف رابطه داشته باشد.

2-دیدگاه های رابطه

زوجی که با هم در یک رابطه هستند معمولا شخصی را که دچار اختلال است را عامل مشکل می بینند. در واقع اختلال کم میلی جنسی یک مسئله رابطه ای است. یک روش برای کمک به زوج ها برای فهم این موضوع، تغییر درمانگرانه چارچوب است که طی آن درمانگر به زوجین کمک می کند تا دیدی متفاوت نسبت به این اختلال پیدا کنند. درمانگر تاکید می کند که هر دو طرف با هم با این اختلال درگیر هستند و باید با هم برای حل مشکل تلاش کنند.

در طول فرایند درمان، هر دو نفر به تدریج یاد می گیرند که کار ایجاد، پرورش، تمرین و رشد دادن میل و رضایت جنسی توسط شخص و شریک زندگی اش با هم انجام می شود و این چیزی نیست که فقط برای یکی از آنها اتفاق افتاده باشد.

3-سایر مسائل

معمولا درمانگر با تمرکز بر مشکل میل جنسی کار خود را آغاز می نماید. اما ممکن است در طول دوره درمان سایر مسائل شخصی یا رابطه ای هم اهمیت پیدا کنند. اینها معمولا شامل اضطراب، خشم، ناآگاهی جنسی و یا کمبود ارتباط هستند.

4-کاهش اضطراب واکنشی

یک جنبه مهم در درمان اختلال کم میلی جنسی، کاهش اضطراب واکنشی است. ممکن است از چندین روش شامل راهبردهای شناختی مثل توقف یا جایگزینی فکر و روشهای سیستمی مانند مداخله متناقض استفاده شود.

5-شناخت درمانی

شناخت درمانی جزئی لازم از فرایند درمان اختلال کم میلی جنسی است. الگوهای فکری منفی درباره عمل نزدیکی جنسی و درباره خود فرد یا شریک زندگی اش، از بروز افکار و تخیلات خوشایند جنسی جلوگیری می نمایند و مستقیما باعث کاهش میل جنسی می گردند. اطلاعات نادرست درباره میل جنسی، کمبود آن و کلیت عملکرد جنسی بایستی اصلاح گردند. بر همین اساس ممکن است که درمانگر همزمان با روند درمان، آموزش روانشناختی را نیز به مراجعه کنندگان ارائه دهد.

6-تمرین در خانه

تمرین های خانگی نقشی مهم در درمان اختلال کم میلی جنسی بازی می کنند. این تمرین ها مسائل شخصی، رابطه ای و میان نسلی مرتبط با کمبود میل جنسی را هدف قرار می دهند. تمرین هایی که برای شخص بیمار در نظر گرفته می شوند عبارتند از تصویرسازی هدفمند و خیال پردازی. از سوی دیگر برای زوجین، تمرینهای خانگی می توانند شامل تمرکز حسی، بیان آرزوها و نیازهای احساسی و جنسی و تمرین های حل اختلاف باشند.

چگونه زندگی جنسی خود را در طول ازدواج سالم نگه داریم؟ (7 توصیه)