ترومای عاطفی یا روانی (Emotional Trauma) نوعی آسیب به روان و احساسات است که در نتیجه رویدادی که به روان آسیب می زند، رخ می دهد. هنگامی که آن ضربه روانی منجر به اختلال استرس بعد از سانحه شود، ممکن است تغییرات فیزیکی در داخل مغز و شیمی مغز به وجود بیاید که بر توانایی فرد برای مقابله با استرس تأثیر می گذارد.
یک رویداد دل خراش، یک حال منفی و تلخ، یک تجربه بد، یک یا چند رویداد همیشگی یا تکراری است که توانایی فرد را برای کنار آمدن یا منسجم کردن افکار و احساسات مرتبط با آن تجربه کاملا تحت تأثیر قرار می دهد. متاثر شدن از آن واقعه ممکن است هفته ها یا حتی سال ها طول بکشد، زیرا فرد همیشه این دلهره را دارد که مبادا آن اتفاق یا هر اتفاق بد دیگری مجددا برایش رخ بدهد. تروما می تواند در اثر طیف گسترده ای از رویداد ها ایجاد شود،
اما جنبه های مشترکی هم دارد که نمی توان آن ها را نادیده گرفت. معمولا احساس درماندگی در مواجهه با یک تهدید واقعی یا ذهنی برای زندگی خود یا عزیزان تان، سلامت جسمی یا عقلی را تحت تاثیر قرار می دهد. ذهنیتی که فرد در مورد جهان و حقوق بشر دارد؛ مکررا نقض می شود و او را در سردرگمی شدید قرار می دهد. و ناامنی زمانی دیده می شود که افراد یا مؤسساتی که برای بقا به آن ها وابسته هستند، به گونه ای غیرقابل پیش بینی به فرد تجاوز یا خیانت می کنند.
تروما رو با این مورد اشتباه نگیرید: استرس پس از سانحه (بهترین روش کنترل)
ترومای روانی ممکن است که بدون آسیب فیزیکی یا همراه آن باشد. علل معمول ترومای روانی عبارتند از : سوء استفاده جنسی، خشونت، تهدید به هر شکلی یا شاهد آن بودن مخصوصا در دوران کودکی. رویداد های فاجعه بار مثل زلزله و فوران آتشفشان، جنگ یا سایر خشونت های دسته جمعی هم می توانند آسیب های روانی ایجاد کنند. قرار گرفتن طولانی مدت در شرایطی مثل فقر شدید یا اشکال خفیف تر سوء استفاده، مثل آزار کلامی ، می تواند آسیب زا باشد. در برخی از موارد، حتی اعمال خود شخص، مثل ارتکاب تجاوز جنسی ( اگر مجرم در کنترل میل به ارتکاب چنین جرایمی ناتوان باشد ) می تواند آسیب زا باشد.
با این حال، افراد مختلف به رویداد های مشابه واکنش متفاوتی نشان خواهند داد. ممکن است یک فرد یک رویداد را ناگوار بداند در حالی که دیگری این گونه نباشد. پس همه افرادی که یک رویداد دلخراش را تجربه می کنند از نظر روانی یک جور آسیب نخواهند دید.
علائم تروما
افرادی که تجربه های دردناک و ناراحت کننده ای را پشت سر می گذارند، اغلب بعد از آن علائم و مشکلات خاصی دارند. شدت این علائم بستگی به شخص ، نوع آسیب وارده و حمایت عاطفی که از دیگران دریافت می کند، خواهد داشت. این بخش فهرستی کلی از علائم احتمالی است و جامع نیست. واکنش ها و علائم تروما می تواند گسترده و متنوع باشد و شدت آن از فردی به فرد دیگر متفاوت خواهد بود. یک فرد آسیب دیده ممکن است یک یا چند مورد از آن ها را تجربه کند.
بعد از یک تجربه ناگوار، فردی ممکن است آسیب روحی و جسمی را مجددا تجربه کند، بنابراین از یادآوری تروما اجتناب می کند؛ چرا که ممکن است برایش ناراحت کننده و حتی دردناک باشد. این افراد ممکن است برای فرار از این احساسات به مصرفِ مواد مخدر روی بیاورند.
با این اپلیکیشن ساده، هر زبانی رو فقط با روزانه 5 دقیقه گوش دادن، توی 80 روز مثل بلبل حرف بزن! بهترین متد روز، همزمان تقویت حافظه، آموزش تصویری با کمترین قیمت ممکن!
محرک ها و نشانه های عاطفی به عنوان یادآور تروما عمل می کنند و می توانند باعث اضطراب و به وجود آوردن سایر احساسات مرتبط شوند . اغلب فرد ممکن است کاملا از این محرک ها بی اطلاع باشند. در بسیاری از موارد محرک ها ممکن است باعث شوند تا فردی که از اختلالات تروماتیک رنج می برد، اغلب بدون آگاهی کامل از ماهیت یا علل کارهایش، درگیر مکانیسم های مقابله ای مخرب یا خود ویرانگر شود. حملات پانیک نمونه ای از پاسخ روان تنی به چنین محرک های عاطفی است.
در نتیجه، احساس خشم شدید ممکن است به طور مکرر و گاهی اوقات در موقعیت های بسیار نامناسب یا غیرمنتظره، ظاهر شود زیرا ممکن است خطر همیشه وجود داشته باشد. خاطرات ناراحت کننده ای مثل عکس های یادگاری، افکار یا فلاش بک ممکن است فرد را آزار بدهند و کابوس ها تکرار شوند. ممکن است فرد دچار بی خوابی شود؛ زیرا ترس و نگرانی های در کمین، چه در روز و چه در شب فرد را هوشیار نگه می دارند.
با گذشت زمان، خستگی عاطفی ممکن است رخ بدهد و منجر به حواس پرتی و عدم توانایی در درست فکر کردن شود. سردی عاطفی و همین طور حس نداشتن هم ممکن است رخ بدهد. بی اعتنایی نسبت به احساسات و کلا تمام حس ها هم ممکن است رخ بدهد و فرد از نظر عاطفی خالی، دلواپس یا کلا سرد به نظر برسد. فرد ممکن است در موقعیت های معمولی گیج شود و مشکلات حافظه ای پیدا کند.
در ادامه بخوانید: 5 تا از حرکت یوگا جهت ارتقای رفع استرس و خستگی
اگر علائم تروما در برخی از افراد آسیب دیده از بین نرود و یا خودشان باور نداشته باشند که وضعیت شان بهبود می یابد، برای همیشه آسیب دیده خواهند ماند. این وضعیت می تواند منجر به احساس نا امیدی، از دست دادن عزت نفس و افسردگی شود. اگر درک فرد از جهان خدشه دار شود، ممکن است فرد هویت خودش را هم زیر سوال ببرد.
این علائم می تواند منجر به استرس یا اختلالات اضطرابی یا حتی اختلال استرس بعد از سانحه که در آن فلاش بک ها و حس دوباره ترومایی که انگار واقعا در حال وقوع است را تجربه می کند، شود.
ترومای دوره ای
این نوع تروما در شرایط جنگ و جنایت و قتل عام هم به وجود می آید و تقریبا همیشه در قربانیان شکنجه و مورد هدف اوباش دیده می شود . همچنین در بلایای طبیعی و انسانی، حوادث ناگوار فاجعه بار و شرایط اورژانسی پزشکی رخ می دهد. در این موارد تروما معمولا درمانی ندارد. این آسیب شایع است، اما کم تر در موقعیت های خشونت خانگی، پدوفیلی و تجاوز شناسایی می شود. در قربانیان کودک آزاری یا سالمند آزاری هم رخ می دهد. قربانیان در موقعیت های پدوفیلی، خشونت خانگی و بی توجهی معمولا توسط سرپرستان تشخیص داده نمی شوند و بعید هم به نظر می رسد که درمان مناسبی برای ترومای در جریان دریافت کنند.
تروما اغلب به عنوان یک واکنش مقابله ای و پیامد موقعیت های طاقت فرسا تعریف می شود. با این حال، از آن جایی که احساس یک فرد به خاطر شرایط طاقت فرسایی است که به وجود آمده، تروما از نوع ذهنی است. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد نحوه کنار آمدن افراد با موقعیت های بسیار استرس زا با میزان آسیب های ناشی از چنین رویداد هایی مرتبط است.
تجربیاتی که ممکن است باعث ایجاد این بیماری شود
برای این که یک رویداد اثر مخرب و آسیب زایی داشته باشد، لازم نیست که آسیب فیزیکی رخ بدهد . صرف نظر از علت، تروما چهار ویژگی مشترک دارد: غیر منتظره بودن، از نظر روانی طاقت فرسا بودن، آماده نبودن فرد و عدم توانایی کنار آمدن با آن. علاوه بر این ها فرد هم هیچ کاری برای پیشگیری یا کاهش آن انجام نمی دهد. بنابراین، این فقط خود رویداد نیست که آسیب زا بودن یک تجربه را تعیین می کند، بلکه تجربه ذهنی آن شخص است. نمونه هایی از موقعیت هایی که ممکن است توسط برخی افراد به عنوان آسیب روانی تجربه شود، عبارتند از:
- آزار جسم ی، عاطفی یا جنسی در دوران کودکی، از جمله کم توجهی شدید یا طولانی مدت و مشاهده چنین آزاری در یک کودک یا یک بزرگسال دیگر.
- تجارب و تعاملاتی که به عنوان ” حملات ” روانی تجربه می شوند. به طور مثال این که دائما فرد حس می کند به لحاظ روانی چیزی به او تحمیل یا از او سوء استفاده عاطفی می شود.
- تجربه یک رویداد که جان فرد را تهدید می کند ، مثل:
- تصادف اتومبیل یا سایر تصادفات جدی
- حمله وحشیانه یک حیوان
- عوارض پزشکی
- حملات فیزیکی خشونت آمیز یا مشاهده یک حمله تروریستی
- تجارب تجاوز جنسی در بزرگسالی
- تجربه یا مشاهده شکنجه جسمی یا روانی
- تجارب غیر نظامی از جنگ یا قتل عام
- تجارب رزمی از جنگ ( که به آن واکنش استرس رزمی هم گفته می شود )
- تجربیات شغلی مثل کار پلیس یا آتش نشانی
- زندگی با یک بلای طبیعی مثل گردباد، سونامی یا زلزله شدید
سرطان؛ نوعی ترومای PTSD
PTSD معمولا با آسیب هایی مثل جنایات خشونت آمیز، تجاوز جنسی و تجربه جنگ همراه است. با این حال، گزارش های PTSD زیادی مربوط به بازماندگان سرطان و بستگان آن ها است. اکثر بررسی ها با بازماندگان سرطان سینه سروکار دارند و سرطان در کودکان و والدین آن ها است و آمار شیوع را بین 5 تا 20 درصد نشان می دهد. علائم سر زده و اجتناب ناپذیری که در بیماران سرطانی ظاهر شده مربوط به خاطرات ناگوار آسیب ، دوره درمان و مرگ توصیف شده است.
هنوز در مورد این که آیا ترومای مرتبط با رویداد های استرس زای مختلف مربوط به تشخیص و درمان سرطان واقعا به عنوان عوامل استرس زایPTSD به حساب می آیند یا خیر، اختلاف نظر وجود دارد. سرطان به عنوان یک تروما چند وجهی به حساب می آید و شامل رویداد های متعددی است که می تواند باعث ناراحتی شود و اغلب در طولانی مدت پتانسیل عود و کشندگی دارد.
پاسخ به آسیب های روانی
چندین واکنش رفتاری مشترک نسبت به عوامل استرس زا وجود دارد که عبارتند از پاسخ های کنشگرا، انفعالی و منفعل. پاسخ کنشگرا، تلاش برای رسیدگی و اصلاح یک عامل استرس زا قبل از این که تأثیر قابل توجهی بر سبک زندگی داشته باشد، است. پاسخ های انفعالی بعد از وقوع استرس و ضربه احتمالی رخ می دهند و بیشتر در جهت اصلاح یا به حداقل رساندن آسیب یک رویداد استرس زا هستند و از اول به وجود آمده اند.
واکنش منفعل اغلب با بی حسی عاطفی یا نا آگاهی از یک عامل استرس زا مشخص می شود. کسانی که قادرند کنشگرا باشند، اغلب می توانند بر عوامل استرس زا غلبه کنند و به احتمال زیاد می توانند به خوبی با موقعیت های غیر منتظره کنار بیایند. از سوی دیگر، کسانی که انفعالی هستند ، اغلب اثرات محسوس تری از یک عامل استرس زای غیر منتظره را تجربه می کنند.
ما بهترین مشاوران را در اینجا برای درمان تروما معرفی کرده ایم
افراد منفعل هم به عنوان قربانیان یک رویداد استرس زا، بیشتر از اثرات آسیب زننده در دراز مدت رنج می برند و معمولا هیچ اقدام عمدی مقابله ای برای این مشکلِ خود انجام نمی دهند. این مشاهدات نشان می دهد که سطح ترومای مرتبط با قربانی به چنین توانایی های مقابله ای مستقلی ربط دارد.
همچنین تمایزی بین ترومای ناشی از موقعیت های اخیر و ترومای طولانی مدت که ممکن است از گذشته در ناخودآگاه افراد پنهان شده باشد، مثل سوء استفاده در دوران کودکی وجود دارد.
تروما اغلب با درمان رفع می شود. در برخی موارد می توان با بازآفرینی یا بازنگری منشاء تروما تحت شرایط روان شناختی ایمن تر و به کمک یک درمانگر، به نتیجه رسید.
تروما در روانکاوی
ژان مارتین شارکو، عصب شناس فرانسوی، ادعا می کند که ترومای روانی منشأ همه بیماری های روانی است که به نام هیستری شناخته می شوند. ” هیستری تروماتیک ” شارکو معمولا به عنوان فلجی ای که به دنبال یک ضربه جسمی رخ می دهد، معمولا سال ها بعد از دوره ای که شارکو به عنوان دوره “کون یا انکوباسیون” توصیف می کند ، ظاهر خواهد شد.
بسیار کاربردی: چطور از شر چیزی که در ذهن است راحت شویم؟ 24 ترفند
زیگموند فروید، شاگرد شارکو و پدر علم روانکاوی، مفهوم ترومای روانی را در طول زندگی حرفه ای اش بررسی کرد. ژان لاپلانش توصیفی کلی از درک فروید از تروما ارائه کرده است که در طول زندگی حرفه ای فروید واقعا جالب و متفاوت بود : ” تروما، رویدادی در زندگی بیمار است که از روی شدتش، ناتوانی بیمار در پاسخگویی مناسب به آن و تحولات و تاثیرات طولانی مدتش مشخص می شود. “
