در این مطلب بیماری جذام را معرفی می کنیم، مشکلات ناشی از آن، روشهای انتقال آن و اینکه واقعا چه کسانی در معرض و خطر ابتلا به جذام هستند؟ بطور خلاصه باید بگوییم بیماری جذام (لپروسی) عفونت ناشی از باکتری های مایکوباکتریوم لپرا است. رشد این باکتری ها بسیار آهسته و ممکن است 20 سال طول بکشد تا علائم عفونت گسترش یابد. در این مطلب شما را با جدیدترین تحقیقات پزشکی دنیا راجب این بیماری آشنا می کنیم.
چند نکته اولیه درباره جذام
این بیماری بر روی اعصاب، پوست، چشم ها و بافت بینی (مخاط بینی) تاثیر می گذارد. باکتری ها به اعصاب حمله می کنند و موجب تورم در زیر پوست می گردد که باعث می شود مناطق آسیب دیده، توانایی حس لمس و درد را از دست بدهند و به صورت برش و سوختگی ظاهر می شود. معمولا پوست آسیب دیده هم تغییر رنگ می دهد و هم:
- روشن تر یا تیره تر، اغلب خشک یا پوسته پوسته، با از دست دادن حس می شود و یا
- قرمزی به دلیل التهاب پوست.
تشخیص و درمان اولیه معمولا مانع ناتوانی حاصل از این بیماری می شود و افراد مبتلا به بیماری جذام می توانند به کار و فعالیت خود ادامه دهند. با شروع درمان، این بیماری دیگر مسری نیست. با این حال، دوره ی درمان باید به طور مستقیم توسط پزشک انجام شود.
در پایان قرون وسطی جذام در غرب از میان رفت. از ابتدای قرون وسطی تا پایان جنگ‌های صلیبی، وسعت قلمرو جذامخانه‌ها در سراسر اروپا چند برابر شده بود. بنابرقول متیو پاری، در کل قلمرو مسیحیت نوزده هزار جذامخانه وجود داشت و در حال حاضر تقریبا وجود ندارد حتی در ایران!
۳ کشور راس جذام بومی عبارت‌اند از: هند، برزیل و اندونزی. این کشورها حدود ۸۵ درصد موارد تشخیص داده شده جذام را دارا می‌باشند.
حتما بخوانید: 9 نکته برای پرورش مهارت ذهن‌خوانی: چطور ذهن مردم را بخوانیم؟
هر سال حدود 150 نفر در ایالات متحده و 250،000 نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا می شوند. در گذشته، بیماری جذام به عنوان یک بیماری بسیار مخاطره آمیز و ویرانگر شناخته می شد، اما اکنون می دانیم که گسترش آن سخت است و از زمانی که تشخیص داده شود قابل درمان است. با این حال، آسیب ها و ضررهای آن باقی می ماند و کسانی که از آن رنج می برند، در معرض انزوا و تبعیض قرار می گیرند. تعهد مداوم برای مبارزه با آلودگی از طریق آموزش و دسترسی به درمان، منجر به جهانی آزاد از این بیماری و کاملا قابل درمان می شود.
نحوه انتقال
دقیقا مشخص نیست که چگونه بیماری جذام بین مردم گسترش می یابد. دانشمندان در حال حاضر فکر می کنند هنگامی که فرد مبتلا به بیماری جذام سرفه یا عطسه می کند و قطرات حاوی باکتری در فرد سالم نفوذ می کند رخ می دهد. تماس طولانی مدت، با کسی که لپروسی درمان نشده بیش از چند ماه دارد نیز ممکن است سبب بیماری شود.
با این اپلیکیشن ساده، هر زبانی رو فقط با روزانه 5 دقیقه گوش دادن، توی 80 روز مثل بلبل حرف بزن! بهترین متد روز، همزمان تقویت حافظه، آموزش تصویری با کمترین قیمت ممکن!
با تماس معمولی از فرد مبتلا به جذام آن را نمی گیرید مانند:
- دست دادن یا آغوش گرفتن
- نشستن کنار یکدیگر در اتوبوس
- با هم غذا خوردن
بیماری جذام در دوران بارداری از مادر به جنین منتقل نمی شود و از طریق تماس جنسی نیزگسترش نمی یابد.
از آن جایی که باکتری به آهستگی رشد می کند و در طولانی مدت علائم آن گسترش می یابد، معمولا یافتن منبع عفونت بسیار مشکل است.
در جنوب ایالات متحده، بعضی از آرمادیلوها به طور طبیعی با باکتری هایی که باعث ایجاد بیماری جذام در انسان می شوند، آلوده می گردند و ممکن است موجب انتقال به انسان ها شوند. با این حال، خطر آن بسیار کم است و اکثر افرادی که با آرمادیلوها در تماس هستند بعید است که بیماری جذام بگیرند.
حتما بخوانید: 8 روش مراقبت از خودمان
تا آنجایی که ممکن است از تماس با آرمادیلو خودداری کنید. اگر تماس داشتید و نگران بیماری جذام هستند، با پزشک تان صحبت کنید. پزشک با گذشت زمان پیگیری و آزمایشات پوستی را انجام خواهد داد تا ببینید آیا بیماری در شما ایجاد شده یا خیر. بعید به نظر می رسد که بیماری جذام داشته باشید، پزشک در درمان به شما کمک می کند.
چه کسی در معرض خطر است؟
در ایالات متحده، بیماری جذام نادر است. در سراسر جهان، 2 میلیون نفر به علت بیماری جذام به طور دائم از کار افتاده می شوند.
به طور کلی، خطر ابتلا به بیماری جذام برای هر بزرگسال در سراسر جهان بسیار پایین است. به همین دلیل بیش از 95 درصد از همه مردم مصونیت طبیعی در برابر این بیماری دارند.
در جنوب ایالات متحده، برخی از آرمادیلو ها به طور طبیعی به باکتری هایی که باعث بیماری جذام می شوند، آلوده هستند.
حتما بخوانید: همه خواص و مضرات قهوه اسپرسو
اگر در کشوری زندگی می کنید که این بیماری گسترده است، ممکن است در معرض خطر باشید. کشورهایی که بیش از 1000 مورد از بیماری جذام را در سال 2011 تا 2015 به WHO گزارش دادند عبارتند از:
- آفریقا: جمهوری دموکراتیک کنگو، اتیوپی، ماداگاسکار، موزامبیک، نیجریه، جمهوری تانزانیا
- آسیا: بنگلادش، هند، اندونزی، میانمار، نپال، فیلیپین، سریلانکا
- آمریکا: برزیل
تماس طولانی مدت با افرادی که بیماری جذام درمان نشده دارند، ممکن است خطرناک باشد و باعث شود بیماری جذام بگیرید. با این حال، اگر بیماران شروع به درمان شوند، گسترش نمی یابد.
20 مهارت اجتماعی کاربردی برای اینکه دوست داشتنی تر باشیم؟
علائم و نشانه ها
نشانه ها به طور عمده بر روی پوست، اعصاب و غشاهای مخاطی (مناطق نرم و مرطوب داخلی بدن) تاثیر می گذارد.
این بیماری می تواند علائم پوستی مانند:
- یک ضایعه بزرگ رنگی در سینه فرد مبتلا به بیماری جذام
- تکه های پوستی، معمولا صاف که ممکن است بی حس و خراشیده شده باشد (روشن تر از اطراف پوست)
- رشد گره ها بر روی پوست
- پوست ضخیم، سفت و یا خشک
- زخم هایی با درد شدید درکف پا
- تورم بدون درد یا برآمدگی در صورت یا گوش
- از دست دادن ابروها یا مژه ها
علائمی که موجب آسیب اعصاب می شوند عبارتند از:
- بی حسی مناطق آسیب دیده پوست
- ضعف عضلانی یا فلج (به خصوص در دست و پا)
- بزرگ شدن عصب ها (به ویژه در اطراف آرنج و زانو و یک طرف گردن)
- مشکلات چشم که ممکن است منجر به نابینایی شود (زمانی که اعصاب صورت آسیب دیده است)
علائم ناشی از بیماری در غشای مخاطی عبارتند از:
- تنگ شدن بینی
- خونریزی بینی
از آنجا که بیماری جذام بر اعصاب تاثیر می گذارد، موجب بی حسی می شود. حس همچون سوختگی از بین می رود. از آنجا که ممکن است دردی احساس نکنید که منجر به آسیب شود بیشتر احتیاط کنید و مطمئن شوید که قسمت هایی که آسیب دیده اند به دیگر نواحی آسیب نمی رسانند.
بلد باشید: علت بوی بد دهان و 5 روش درمان موثر
در صورت عدم درمان لپروسی، علائم پیشرفته ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- فلج شدن دست و پا
- کوتاه شدن انگشتان دست و پا به دلیل جذب
- زخم های مزمن بدون بهبودی در کف پا
- نابینایی
- از دست دادن ابرو
- نابودی بینی
عوارض دیگری که گاهی اوقات رخ می دهد عبارتند از:
- اعصاب دردناك يا حساس
- قرمزی و درد در اطراف ناحیه ی آسیب دیده
- احساس سوزش در پوست
جالبه بدونید: مضرات ظروف تفلون برای سلامتی (تحقیقات علمی 2022)
بیماری چگونه تشخیص داده می شود؟
بیماری جذام با تکه هایی از پوست که ممکن است روش تر یا تیره تر از پوست نرمال باشد ظاهر می شود. گاهی اوقات مناطق آسیب دیده پوست قرمز می شود. این تکه های پوست حسی ندارند، فرو رفتن سوزن یا نور روی آنها احساس نمی شود.
برای تأیید تشخیص، پزشک نمونه ای از پوست یا عصب تان را (از طریق نمونه برداری از پوست یا عصب) جهت جستجوی باکتری ها زیر میکروسکوپ قرار می دهد و همچنین آزمایش هایی برای جلوگیری از سایر بیماری های پوستی انجام دهد.
بیماری چگونه درمان می شود؟
بیماری جذام با ترکیبی از آنتی بیوتیک ها درمان می شود. به طور معمول 2 تا 3 آنتی بیوتیک در یک زمان استفاده می شود. از جمله داپسون با ریفامپیسین و کلاوفازیمین نیز برای برخی از انواع بیماری ها اضافه می شود. این درمان چند دارویی نامیده می شود. این استراتژی به جلوگیری از ایجاد مقاومت در برابر آنتی بیوتیک ها توسط باکتری که ممکن است به دلیل درمان طولانی مدت رخ دهد کمک می کند.
درمان معمولا بین یک تا دو سال طول می کشد. بیماری می تواند معالجه شود اگر درمان به طور کامل انجام شود.
بلد باشید: 3 تا از بدترین تاثیرات منفی طولانی مدت اینترنت بر سلامت
اگر تحت درمان بیماری جذام هستید، مهم است که:
- اگر در ناحیه خاصی از بدن و یا در تکه هایی از روی پوست احساس بی حسی می کنید، به پزشک بگویید. امکان دارد عصب به دلیل عفونت آسیب دیده باشد. اگر احساس بی حسی دارید، مراقبت های بیشتری را جهت جلوگیری از آسیب هایی مانند سوختگی و برش ها که ممکن است رخ دهد، داشته باشد.
- آنتی بیوتیک ها را تا زمانی که پزشک دستور داده مصرف کنید. در صورت قطع آنها، باکتری ها ممکن است دوباره شروع به رشد کنند و بیماری عود کند.
- اگر علائم پوستی آسیب دیده قرمز و دردناک شود، اعصاب نیز دردناک یا متورم می گردند و تب ایجاد می شود، به پزشک تان بگویید، زیرا امکان دارد عوارض بیماری جذام باشد و نیاز به درمان شدیدتری با داروهایی که می تواند التهاب را کاهش دهد داشته باشید.
اگر این بیماری درمان نشود، آسیب عصبی می تواند منجر به فلج شدن دست و پا شود. در موارد بسیار پیشرفته، ممکن است فرد به علت کمبود احساس صدمات زیادی ببیند و در نهایت بدن علائم آسیب دیده را در طول زمان دوباره جذب کند و منجر به از دست دادن انگشتان دست و پا شود. زخم قرنیه و یا نابینایی نیز رخ می دهد، به علت از دست دادن احساس قرنیه (در خارج) چشم، در صورتی که اعصاب صورت آسیب دیده باشد. علائم دیگری از جهش زودهنگام پیشرفته ممکن است شامل از دست دادن ابرو و بدشکلی بینی و در نتیجه آسیب به سپتوم بینی شود.
بلد باشید: 44 مهارت که هر فردی باید بلد باشد
آنتی بیوتیک های مورد استفاده در طول درمان، باکتری هایی را که باعث بروز چروک می شوند را از بین می برد؛ اما در عین حال درمان از بدتر شدن آن جلوگیری می کند، آسیب عصبی یا اختلال فیزیکی ممکن است قبل از تشخیص رخ داده باشد؛ بنابراین، بسیار مهم است که این بیماری در اولین فرصت تشخیص داده شود، قبل از این که آسیب عصبی دائمی اتفاق بیفتد.
