نکات بسیار مهم در مورد کاشت خیار و نگهداری آن برای کسب بهترین نتیجه

در این مقاله قصد داریم نکات مهم در کاشت خیار را از زمانی که تصمیم به کاشت آن گرفتید تا زمان برداشت محصول را گام به گام و اصولی برای شما بیان نماییم. همچنین کلیپی که در ابتدای مطلب مشاهده می نمایید در مورد نحوه برداشت و بسته بندی خیار می باشد.

مقدمه :

گیاه خیار، گیاهی است یکساله و نام علمی آن Cucumis sativus می باشد. تاکنون حدود ۳۰ گونه آن در آسیا و آفریقا به ثبت رسیده است.  پژوهشگران معتقدند منشأ پیدایش گیاه خیار، کشور هند است. خیار به سه شکل یافت می‌شود، خیار مخصوص خیارشور، خیار بی دانه (گلخانه ای) و خیار بریدنی (یا خیار مجلسی). خیار در اصل بومی آسیای جنوبی است اما تقریباً در همهٔ قاره‌ها رشد می‌کند.

ویدئو آموزش نحوه برداشت و بسته بندی خیار:

مرحله اول : انتخاب بذر و رقم خیار گلخانه ای

حدود هزار گونه خیار وجود دارد که البته همه آنها خوراکی نیستند. بعد از انتخاب زمان کشت باید بذر مناسب و خوبی انتخاب کنیم که بر اساس تقسیم بندی اقلیم های مناسب صورت می گیرد. مثلا برای مناطق جنوبی که زمان کشت از اوائل مهرماه شروع می شود و تا آخر خرداد سال بعد می توان برداشت محصول داشت و یا مناطق شمالی و مرکزی که کار کشت از اوائل دی ماه شروع می شود بذرهای تک گل پیشنهاد می شود که دارای برگ های کوچک و مقاوم به سرما بوده و جهت دوره های طولانی مناسب می باشد ولی در اقلیم های که دو فصل کشت دارند بهتر است از واریته های پرگل که محصول زیادی در زمان کوتاه دارنداستفاده گردد.

شایان ذکر است که بسیاری از کشاورزان بدون توجه به نوع واریته و زمان کشت آن و تنها به علت پر گل بودن آن اقدام به کشت در فصولی می نمایند که مناسب حال آن بذر نیست در نتیجه با مشکلاتی مواجه می شوند که برای آنها اندکی ناشناخته و غریب می نماید. در کل با توجه به شرایط گلخانه و بسته بودن محیط آن از ارقام بی دانه در کشت گلخانه ای خیار استفاده میشود. به طور کلی بهترین ارقام خیار آنهایی هستند که فقط گل ماده تولید میکنند (بکرزا یا پارتنوکارپ) و نیازی به گل نر ندارند .

این پست را از دست ندهید : 12 تااز بهترین گیاهان دارویی که باید درآپارتمان یا گلخانه پرورش دهید!

روش های کاشت بذر خیار

الف) کشت مستقیم بذر:

این نوع کشت معمولا برای کشت پاییزه خیار گلخانه ای و در مناطقی که دمای تابستان در ماه های آخر فصل تابستان مناسب کشت مستقیم بذر می باشد انتخاب می شود. و بذرها را به مدت ۱۴-۸ ساعت در آب ولرم و سپس پارچه مرطوب قرار داده تا خیس و متورم شوند. خیساندن بذور سبب ایجاد شکاف در نوک بذرها می شود و این امر باعث تسهیل و یکنواختی در جوانه زنی بذر می گردد. بمنظور کشت مستقیم بذر خیار گلخانه ای باید ابتدا ردیف های کشت را آبیاری کرده و بعد از نشست آب و مناسب شدن رطوبت خاک در فواصل منسب حدود ۳۵ تا ۴۰ سانتی متر و به عمق ۲-۱ سامتی متر از سطح خاک کاشته شده و روی آنها با کمی خاک پیت یا شن شسته پوشانده می شود. اگر فاصله کشت بین بوته ها کمتر از حد استاندارد باشد سبب شلوغ شدن گلخانه و در نتیجه نور کافی به بوته ها نمی رسد و باعث تشکیل میوه ریز می شود.

ب) کشت غیر مستقیم بذر:

گیاهان خانواده کدوئیان و در مزرعه ۲ تا ۳ عدد بذر را در یک حفره قرار میدهند و بعد از سبز شدن بذور جوانه های اضافی را حذف میکنند .بایستی توجه داشت که بذرهای گلخانه ای بخاطر کیفیت و جوانه زنی بالایی که دارند پرهزینه هستند .بنابراین توصیه میشوند بذر خیار گلخانه ای به صورت غیر مستقیم کشت شوند .از طرف دیگر کاشت چند بذر کنار هم در داخل زمین اصلی و یا لیوان و گلدان نشاء بعلت مشکلاتی که از نظر عدم امکان جداسازی نشاء ها و بوته ها ایجاد میکند منطقی و به صرفه نبوده و باید از آن اجتناب کرد . همچنین استفاده از ظروف یک بار مصرف نیز مشکلاتی از نظر جابه جایی برای تولید کننده ایجاد میکند .

روش های تولید نشاء خیار گلخانه ای

در تمامی روش های تولید گیاه و بوته ابتدا بذرهای خیار را به مدت ۱۴-۸ ساعت در آب خیسانده شوند. به یکی از روش های ذیر میتوان ادامه داد.

کشت در سینی های نشاء : بذور خیسانده شده و سبز کرده را در سینی های نشا میکارند . سینی های نشا خیار دارای خانه هایی به ابعاد ۳.۳*۳.۳ تا ۴.۴ سانتیمتر هستند . توصیه میشود این حفره ها با پیت موس پرشده و فشرده میشوند . یک عدد بذر خیار سبز شده در هر خانه در عمق ۱ سانتیمتری کاشته شده و روی بذر نیز با خاک مناسب یا خاک پیت پوشیده می شود . با ظهور برگ های حقیقی باید گیاهچه ها را بدون اینکه خاک اطراف ریشه ریزش کند و اسیبی به ریشه ها وارد شود از سینی به درون گلدان های نشا منتقل کرد. گلدان بلافاصله بعد از انتقال نشاها به آنها باید ابیاری شود .

کشت در لیوان و گلدان : در این روش می توانید بعد از اینکه بذرهای خیار را خیساندید روی حوله تمیز و مرطوب با فاصله ۱ تا ۲ سانتی متر از هم چیده و حوله روی یک سطح صاف قرار داده میشوند. پس از مدتی بسته به دمای محیط حدود ۲ تا ۳ روز ریشه چه بذور ظاهر شده و سبز می شوند. این بذر را در عمق ۱ سانتی متری خاک درون گلدان یا لیوان می کارند. قطر گلدان های نشا خیار گلخانه ای بین ۸ تا ۱۰ سانتی متر بوده و درون آنها بستر کشت مناسب مخلوطی از پیت موس و شن یا کوکوپیت ریخته میشود. گلدان ها را در شرایطی مناسب برای سبز شدن و تولید نشا قرار میدهند .

مرحله دوم : انتقال نشاء خيار

وقتی بذرها سبز شدند و رشد کافی نمودند بايد آنها را به زمين گلخانه منتقل کنيم.بدين منظور حفره هايی که با فاصله معين و بر اساس تراکم بوته در متر مربع محاسبه شده است بر روی بسترها تعبيه می کنيم که دقيقا به اندازه حجم خاک گلدانهای سينی نشاءمی باشد. آنگاه با احتياط کامل نشاء را همراه با خاک گلدان از گلدانها جدا کرده و در حفره ها قرار می دهيم.در اينجا بايد مراقب باشيم تا به ريشه ها آسيبی وارد نيايد. بعد از انتقال نشاء به زمين آبياری را شروع می کنيم . به ياد داشته باشيم مدت قرار گرفتن نشاء در گلدان نبايد از حد معمول تجاوز کند زيرا در اين صورت است که ريشه به علت حجم کم خاک دچار مشکل شده و از رشد طبيعی باز می ماند و در نتيجه گياه از ابتدا ضعيف خواهد بود و پس از آن هم رشد درستی نخواهد داشت.

تراکم بوته های خيار

برای اینکه بيشترين برداشت محصول را داشته باشید باید تراکم بوته ها را رعایت کنید. . در شروع رشد گیاه خیارتا زمانی که ارتفاع گياه به ۳۰ سانتی متر نرسيده هيچگونه هرسی لازم نیست . اما پس از اينکه بوته به ارتفاع ۳۰ سانتی متری رسيد شاخه های فرعی و ميوه و گلهای آن را به تدريج حذف می کنيم. با اين کار به گياه اجازه می دهيم که تمام انرژی توليدی توسط گياه صرف رشد ساقه و برگهای اوليه شود و بدين وسيله گياه قوی و شاداب باشد از ارتفاع ۳۰ سانتی متر به بعد شاخه های فرعی را حذف کنيم به خاطر اينکه بوته ها از نور کافی برخوردار بوده و رشد مناسبی داشته باشند بايد به گونه ای کاشته شوند که به روی يک ديگر کمتر سايه بياندازند و به عبارتی ديگر موجب جلوگيری از تابش نور کافی به گياه نشوند از طرفی در فصول سرد ميزان غذا رسانی خاک به ريشه کمتر می شود و اگر تراکم هم در چنين وضعيتی زياد باشد طبيعی است که به ريشه مواد کافی نخواهد رسيد.

مرحله سوم: آبياری خيار

برای آبیاری گیاهان به هیچ وجه از روش آبیاری سنتی استفاده نکنید زيرا این روش علاوه بر بالا بردن مصرف آب و افزایش رطوبت گلخانه ، مواد غذايی در خاک را شسته و دسترسی ريشه به اين مواد را کم می کند. آبياری گياه بر اساس سن گياه، بافت خاک و زمان مصرف متفاوت است. خاک در زمستان به آب کمتری نيازمند است تا در فصل تابستان ولی در هر صورت بايد به طور يکنواخت و دوره های منظم آبياری کرد و مسلما در خاک های سبک مقدار آبياری کمتر و فاصله زمانی بين آن نيز کمتر خواهد بود.

توصيه می شود در هنگام آبياری زمين را برای مدت طولانی به حالت اشباع قرار ندهيم و حتما رطوبت ۲۵ درصدی را در فاصله دو آبياری رعايت نماييد به عبارت ديگر برای تناوب آبياری٬ زمانی اقدام به آبياری نماييد که رطوبت خاک به ۲۵٪ رسيده باشد ضمنا اين را هم بدانيد که گياه خيار در زمانی که به گلدهی می رسد نياز بيشتری به آب دارد. برخی از کشاورزان معتقدند بعد از اينکه گياه جوان ۴ برگ حقيقی خود را کامل کرد بايد يک دوره تشنگی به گياه داد.چون اعتقاد دارند ريشه گياه در حالت تشنگی به طور طبيعی به دنبال يافتن آب به عمق خاک نفوذ می کند و اين حرکت ريشه باعث افزايش حجم ريشه می شود. به هر حال گياه پس از دوره تشنگی و آبياری پس از آن رشد سريعی خواهد داشت.

در زمان رشد بوته بايد نخهای گلخانه را آماده کرده و بر فراز بوته ها به سيم های مهار در فضای سقف گلخانه متصل نمود تا در هنگام رشد سريع بوته ها به طور منظم به دور نخ ها بسته شود برای بستن بوته ها به دور نخ ها روش های مختلفی وجود دارد می توان پائين نخ ها را به سيم مهار در پائين گياه بست و يا اينکه نخ اضافه را به دور قرقره های سيمی پيچانده و بر روی سيم مهار قرار داد و يا اينکه به وسيله کلیپس های مخصوص که به اندازه قطر ساقه گياه است و به انتهای نخ ها بسته می شود ارتباط ساقه و نخ را بدون گره زدن به گياه برقرار نمود شايان ذکر است که نبايد در مرحله نخ کشی بی توجهی نمود زيرا غفلت در اين کار باعث شکستن ساقه گياه می شود و سبب آسيب جدی به گياه خواهد شد. آبياری قطره ای بايد به صورتی باشد که پيازرطوبتی بين دو قطره چکان به يکديگر متصل شود.

همانطور که می دانيد روزانه مقدار معينی آب زمين تبخير می شود که بايد در موقع مناسب تامين گردد.در صورتی که نسبت به آب يک منطقه مشکوک باشيم با آزمايش آب تصميم نهايی را اتخاذ می کنيم مقادير مجاز EC در آب براساس ميلی موس تامين می شود EC کمتر از ۱ بسيار خوب EC بين ۱ تا۲ مناسب و EC ۲ تا ۳ کمی زياد EC ۳ تا ۴ زياد و EC بالاتر از ۴ بسيار زياد غير قابل قبول می باشد.

همچنین بخوانید : پرسودترین پرورش های گلخانه ای در ایران کدامند؟ کدام یک راحت تر است؟

مرحله چهارم: هرس اولیه خيار

در شروع رشد گیاه خیارتا زمانی که ارتفاع گياه به ۳۰ سانتی متر نرسيده هيچگونه هرسی لازم نیست . اما پس از اينکه بوته به ارتفاع ۳۰ سانتی متری رسيد شاخه های فرعی و ميوه و گلهای آن را به تدريج حذف می کنيم. با اين کار به گياه اجازه می دهيم که تمام انرژی توليدی توسط گياه صرف رشد ساقه و برگهای اوليه شود و بدين وسيله گياه قوی و شاداب باشد از ارتفاع ۳۰ سانتی متر به بعد شاخه های فرعی را حذف کنيم

مرحله پنجم: برداشت محصول خيار

بهترین زمان برای هر کشاورز، موقع برداشت محصول می باشد. نحوه چيدن خيار از بوته آن خیلی مهم است. شيوه اصولی و صحيح چيدن خيار از بوته اين است که آن را به سمت بالا کشيده تا بدين وسيله از ساقه جدا شود اين عمل باعث می شود که بقايا يا دنباله ميوه بر روی ساقه باقی نماند زیرا باقی ماندن این قسمت بر روی ساقه باعث پوسيدگی ساقه می شود و از طرفی دنباله ميوه علاوه بر اينکه وزن ميوه را سنگين تر می کند باعث جلوگيری از نرم شدن سريع ميوه هم می شود امروزه در اکثر گلخانه ها ديده می شود که خيار را به وسيله قيچی از شاخه جدا می کنند اين کار زمانی می تواند مشکل آفرين باشد که قيچی آلوده به بيماریهای قارچی و ويروسی خاصی باشد. در اين حالت امکان انتقال بيماری از يک بوته به بوته ديگر زياد است. سعی کنید از ابزارهایی استفاده کنيد که اطمينان داشته باشيد آلوده نيستند و بهتر است ميوه با دستکش چيده شود.

مرحله ششم: پائین کشی بوته های خيار

هنگامی که بوته ها به سقف گلخانه می رسند بايد پائين کشيده شوند. برگ های فرسوده در طول دوره برداشت باید هرس شوند به طوری که هنگام پائين کشيدن بوته برگهای پائينی ضمن اينکه عمر خود را سپری کرده اند تعداد کمی نيز برای هرس کردن باقی مانده باشد. دقت کنید که هرس برگهای فرسوده در هر نوبت نبايد بيش از ۳ برگ در بوته باشد و حداقل ۱۸ تا ۲۵ برگ روی بوته باقی بماند. برگهايی که هرس می کنيم نبايد از تعداد برگهای توليد شده بيش تر باشد. به هر حال بعد از هرس برگ هاي مسن تر و رسيدن بوته به سقف٬ ۳ روش برای هرس بوته خيار مرسوم است.
اول اينکه با حذف برگهای پائينی و شل کردن نخ ها از قرقره که به سيم مهار متصل است ساقه را به صورت گرد در روی زمين قرار داده البته گاهی ساقه ها به جای اينکه روی زمين قرار گيرند بر روی شاسی های مخصوصی که با فاصله ۵۰ سانتی متر تعبيه شده اند قرار می گيرند. زمانی که بوته به انتها می رسد به دو شاخه فرعی اجازه می دهیم که رشد خود را ادامه دهند و دوباره به سمت پائین حرکت کنند.این دو شاخه فرعی را مانند شاخه های اصلی در نظر می گيريم و پس از رشد اين شاخه ها جوانه ای انتهايی شاخه اصلی را حذف مي کنيم و سوم اگر در پايان فصل کشت با فرا رسيدن هوای گرم مصادف باشد می توان به جای پائين کشيدن بوته ها آن را بر روی سيم ها انداخته تا مانند سايبانی در گلخانه عمل کند در اين حالت بايد کاملا مراقب بود که بوته ها در موقع خم شدن شکسته نشوند و بعد ها دچار ضايعات و بيماری نگردند.

این نکات را همواره رعایت کنید :

مراقبت از گیاهان در برابر آفات و بیماری ها : از برخی از انواع حشره کش و یا قارچ کش ها برای حذف حشرات، قارچ ها و سایر آفات کوچک و بیماری ها، استفاده نمایید. آفات رایج عبارتند از: سوسک خیار، مگس سفید ، شته، کنه ی عنکبوتی

بیماری های رایج خیار عبارتند از: پژمردگی باکتریایی ، ویروس موزاییک ، آنتراکنوز ، سفیدک داخلی ، سفیدک یا کپک پودری ، موزاییک ، بیماری اسکب

محافظت از گیاهان با استفاده از توری های فلزی (فنس کشی): برای محافظت گیاهان از حیوانات، از توری های فلزی می توانید. توری ها باید از ورود کوچکترین حیواناتی مثل خرگوش و سنجاب ها، نیز بتواند جلوگیری کند. توری ها در مراحل اولیه کاشت خیار، بسیار مهم هستند، درست زمانی که حیوانات ممکن است وسوسه شوند که بذر ها و جوانه ها را از خاک بیرون بکشند. در این مرحله می توانید گیاهان را با سبد بپوشانید. توجه داشته باشید که پس از اینکه گیاهان بلند و یا بزرگ شدند، باید توری ها را بردارید.

هر دو هفته یکبار کود دهید:  برای رشد بهتر گیاه هر دو هفته یک بار از کودهای مایع یا کود گرانوله برای حفظ کیفیت خاک استفاده کنید. از کودهای غیرآلی روی برگ های گیاهان یا میوه ها استفاده نکنید.اگر قبل از کاشت خیار، به گیاهان کود بدهید، هنگامی که ریشه های رونده ظاهر و گل ها شکوفه می کنند، دوباره باید کود بدهید. اگر کود آلي استفاده کردید، بهتر است کود کمپوست يا کودهای پوسیده بکار ببرید.اگر برگ ها زرد شدند، نیاز به کود نیتروژن زیاد می باشد. البته، نباید گیاهان را بیش از حد کود دهید زیرا باعث کوچک ماندن میوه ها و کاهش عملکرد می شود.

امروزه بزرگترین تولیدکننده خیار در سطح جهان، کشور چین با بیش از ۶۰ درصد تولید جهانی خیار و خیار شور است و پس از آن کشورهای ترکیه، روسیه، ایران و آمریکا قرار دارند. تولید سالانه خیار در سراسر جهان حدود ۴۲ میلیارد کیلوگرم برآورد شده‌است. سه گونه اصلی از خوراکی وجود دارد که شامل معمولی، ترشی و چنبر می‌شود.

امیدواریم این بخش از آموزش ها نیز مورد رضایت شما واقع شده باشد ، لطفاً پیشنهادات و سؤالات خود را با ما در میان بگذارید.