در این نوشته بر اساس یافته های تاریخی مستند از کتب تاریخی و دانشگاهی، در باره بازی شطرنج، تاریخچه آن و کلیاتی در این مورد صحبت می کنیم و شما را بیشتر با این موضوع آشنا خواهیم کرد.
ریشه و منشاء شطرنج
بسیاری از کشورها ادعا میکنند که آنها بازی شطرنج را در فرم ابتداییش اختراع کرده اند. رایج ترین باور این است که ریشه ی شطرنج از هند می آید، جایی که به آن Chaturanga میگفتند که بنظر میرسد در قرن 6 م هجری قمری اختراع شده باشد. اگر چه باور عمومی بر این است که بعد از هندی ها، ایرانی ها نسخه ی مدرن تر آن را اختراع کردند. در حقیقت، قدیمی ترین قطعه های شطرنج شناخته شده، در کاوش سرزمینهای باستانی پارسی پیدا شده است.
حتما بخوانید: 25 ترفند و تکنیک شطرنج که شما راشکست ناپذیر می کنند!
تئوری دیگری وجود درد مبنی براینکه بازی شطرنج از بازی مشابهی در چین گرفته شده است یا حداقل وابسته به آن است که از 2 قرن پیش از میلاد در آن وجود داشته است. Joseph Needham و David Li دو دانشمندی هستند که از این نظریه حمایت کرده اند. در نهایت شطرنج به سمت غرب تا اروپا و به سمت شرق تا چین هم گسترش یافت. یک تئوری وجود دارد که میگوید شطرنج از هند به ایران مهاجرت کرد که اصطلاحات آن به فارسی ترجمه شد و و نام آن به chatrang تغییر یافت. ورود شطرنج به اروپا، با بهبود قدرت ملکه شناخته شده است. قدیمی ترین متن های شناخته شده، نشان دهنده ی یک گسترش دوجانبه از امپراتوری پارسی است. در حقیقت قدیمیترین منبع اشاره میکند که شاه اردشیر که حکومت او در 224-241 میلادی بود، استاد این بازی بوده است. این نشان میدهد که بازی شطرنج قبل از حکومت او اختراع شده است.
توی این پک فوق العاده،شطرنج رو جوری یاد میگیری که تو هیچ کلاس آموزشی یا پک دیگه ای نه دیدی نه شنیدی! با 2 هفته استفاده، هیچ رقیبی جلودارت نیست و با ترفندایی که یادت میده راحتی حرفه ای شو!
شطرنج از ایران وارد دنیای اسلام شد، جایی که نام مهره های آن در دوره های اولیه ی اسلام، به فرم ایرانی باقی ماند. نام آن shatranj شد، در اسپانیایی ajedrez و در یونان به عنوان zatrikion شناخته شد؛ اما در بیشتر اروپا با نسخه ی فارسی آن king-شاه- جایگزین شد.
:Checkmate این تفسیر انگلیسی از مات شاه است؛ که در فارسی به معنی king is finished میباشد.
Rook: این واژه از رخ ایران گرفته شده است که هنوز معنی cheek –گونه که بخشی از صورت است میدهد. این مهره همان قلعه است.
Bishop: در فارسی همان مهره ی فیل است؛ اما در اروپا و بخش های غرب جهان اسلام، مردم در مورد فیل ها چیزهای کمی میدانند و نام آن از غرب اروپا با یک کلمه ی مشابه اما بی معنی alfinus بود–یا در اسپانایی alfil میگفتند. واژه ی alfil در واقع عربی کلمه ی فیل است-الفیل- که در واقع از استانهای اسلامی اسپانیا کرفته شده است. Bishop که در انگلیسی از آن استفاده میشود در واقع از شکل متعارف آن گرفته شده است. در روسیه به این قطعه elephant میگویند. معادل هندی آن هم بیشتر بنام –شتر- oont = camel شناخته میشود.
با این اپلیکیشن ساده، هر زبانی رو فقط با روزانه 5 دقیقه گوش دادن، توی 80 روز مثل بلبل حرف بزن! بهترین متد روز، همزمان تقویت حافظه، آموزش تصویری با کمترین قیمت ممکن!
Queen: فرزین ایرانی=وزیر است. به عربی firzan و از زبان اروپایی غربی به فرم alfferza، fers و… است؛ اما بعدها با queen جایگزین شد. Rani معادل هندی آن است.
بعد از اینکه مسلمانان فاتح ایران شدند، این بازی در تمان جهان اسلام گسترش یافت و همچنین از طریق مغولستان وارد روسیه شد، جایی که از ابتدای قرن 7 بازی میشد. این بازی توسط مورها در قرن 10 م میلادی وارد اسپانیا شد؛ و در یک نسخه ی معروف در قرن 11 م شامل شطرنج، تخته نرد و تاس بود. شطرنج همچنین راه خود را از طریق سیبری به آلاسکا پیدا کرد.
شطرنج امروزی
در ابتدا، مهره ها در شطرنج اروپایی، حرکت های محدودی داشتند. فیل تنها میتوانست دو خانه بصورت مورب حرکت کند. یا وزیر میتوانست یک خانه مورب حرکت کند. سرباز در حرکت اول نمیتوانست دو خانه حرکت کند. در انتهای قرن 15 م، قوانین مدرن با ایتالیا اقتباس پیدا کرد. سرباز میتوانست بیش از 2 خانه در حرکت اولش داشته باشد. حرکت فیل تغییر کرد و وزیر قوی ترین مهره ی شطرنج شد. در اروپا از آنموقه تا الان، این بازی تقریبا ثابت مانده است. در اوایل قرن نوزدهم این قوانین نهایی شدند.
مجبوب ترین طراحی مهره ها، ازمجموعه ی Staunton توسط Nathaniel Cook در سال 1849 ساخته شد؛ و توسط Howard Staunton که بازیکن پیشتاز در زمان بود تایید شد و با Fédération Internationale des Échecs (FIDE) در سال 1924 تصویب شد.
حتما بخوانید: راهنمای کامل قوانین شطرنج بهمراه آخرین تغییرات تا سال 2019
سازمان حاکم بر شطرنج بین المللی FIDE است که دهه ها بازی های جهانی قهرمانی شطرنج را برگذار کرده است. بیشتر کشورهای جهان یک سازمان شطرنج ملی دارند. اگرچه شطرنج یک بازی المپیکی نیست اما المپیاد مختص خود را دارد و هر دوسال یکبار بین تیم ها برگزار میشود.
