نقدینگی چیست؟ عوامل تاثیرگذار و 3 اصطلاح مهم دیگر
مفهوم های زیادی در علم اقتصاد وجود دارد که هر اقتصاددان و شخصی که به نوعی با مسائل اقتصادی در ارتباط هست باید از آنها اطلاع و آگاهی داشته باشد. نقدينگي مجموع پول و شبه پولي است كه در اقتصاد كشور جريان دارد. نقدینگی در اقتصاد ضریبی از پایه پولی است که توسط بانک مرکزی خلق شده است. حجم نقدینگی در یک اقتصاد باید متناسب با میزان تولید کالا و خدمات باشد. در غیر این صورت بدون تردید باعث تورم با رکود در تولید خواهد شد.در این مقاله سعی داریم تا نقدینگی، هدایت آن و تاثیر آن بر پولشویی را توضیح دهیم.
نقدینگی چیست؟
به حجم پول در گردش نقدینگی گفته می شود. حجم پول در گردش شامل دو مولفه پایه پولی (Monetary Base) و ضریب فزاینده پولی است.
پایه پولی یا همان پول پر قدرت به مجموع اسکناس و مسکوک در گردش به علاوه سپرده بانکها نزد بانک مرکزی گفته می شود ولی این عامل به تنهایی حجم پول در گردش را تعیین نمی کند و ضریب فزاینده پولی ناشی از فعالیت های بانکهای تجاری و تعاملات اقتصادی مردم نیز به عنوان مولفه مهم نقدینگی عمل می کند به گونه اییکه اگر نرخ ذخیره قانونی بانکها نزد بانک مرکزی برایر (r) باشد حجم پول در گردش برایر نسبت پایه پولی (D) به نرخ ذخیره می باشد. به عبارتی حجم پول در گزدش برابر (D/r) خواهد بود.
واضح است که هر قدر نرخ ذخیره قانونی بانکها نزد بانک مرکزی بیشتر باشد قدرت تولید پول بانکها تضعیف شده و حجم کلی نقدینگی به سمت مقدار پایه پولی میل می کند.
عوامل تاثیر گذار بر نقدینگی
انواع نقدینگی
1- دارایی پولی
- بخشی که از دارایی فیزیکی چون اسکناس و سکه تشکیل شده و به طور مستقیم در دسترس شخص می باشد.
- بخش سپرده های دیداری که به طور غیرمستقیم در دسترس شخص قرار دارد. در واقع این دارایی همان حسابی است که در غالب حساب جاری نزد بانک افتتاح شده و شخص پول خود را در آن قرار میدهد.
2- دارایی شبه پول
دارایی شبه پولی در واقع همان حساب های سپرده کوتاه مدت و بلند مدتی هستند که توسط بانکهای عامل برای اشخاص مختلف افتتاح شده و آن اشخاص در قبال واگذاری پول به بانک و شارژ این حساب ها، در کوتاه مدت یا بلندمدت سود یا بهره ای را به میزان مشخص بر طبق مقررات بانک دریافت می کنند.
هدایت نقدینگی
هدایت نقدینگی در واقع راهکارها و چاره جویی هایی است که سبب میشود حجم نقدینگی موجود در جامعه بجای استفاده نادرست، راکد ماندن یا ایجاد ضرر و زیان، به سمت قسمتهایی هدایت شود که نیاز به آن داشته و به این ترتیب باعث دگرگونی و شکوفایی اقتصاد شده و به پیشرفت و رشد آن کمک کند.
این مفهوم در واقع برای کاهش اثر نقدینگی بر جامعه مطرح میشود. با افزایش نقدینگی اقتصاد تحت تاثیر قرار میگیرد و گاها موجب فروپاشی اقتصادی و سیاسی یک کشور نیز میشود.
با این اپلیکیشن ساده، هر زبانی رو فقط با روزانه 5 دقیقه گوش دادن، توی 80 روز مثل بلبل حرف بزن! بهترین متد روز، همزمان تقویت حافظه، آموزش تصویری با کمترین قیمت ممکن!
تنها روشهای ممکن کسب درآمد آنلاین در ایران (کاملا عملی و پولساز)
مهار رشد نقدینگی
1- بانک مرکزی به صورت یک نهاد مستقل و نه وابسته به دولت عمل کند چرا که در غیر این صورت بانک نمی تواند الزامات و قوانین خود را به درستی در سطح جامعه به مرحله اجرا در آورد و به نوعی دولت هر کجا که به مشکل بر بخورد چاره کار را در گرفتن وام از بانک مرکزی می داند.
2- از طرفی الزامی به تسویه بدهی خود در موعد مقرر نمیبیند و این یعنی تولید نقدینگی بیشتر توسط بانک برای جبران بدهی.
تله نقدینگی چیست؟
تله نقدینگی (Liquidity Trap) در واقع وضعیتی است که در آن افراد به جای سرمایه گذاری یا خرج کردن پول، آن را احتکار میکنند. این اتفاق زمانی رخ میدهد که نرخ بهره صفر است یا رکود اقتصادی به وجود آمده است. البته این وضعیت در کشورهایی اتفاق می افتد که نرخ تورم پایینی دارند. در زمان بروز تله نقدینگی، کارایی سیاستهای پولی به شدت کاهش پیدا میکند و تاثیر سیاستهای مالی بیشتر است.
تاثیر پولشویی بر حجم نقدینگی
زمانیکه پولی که از راه های غیر قانونی مانند قاچاق، مواد مخدر،آدم فروشی و غیره به دست می آید طی مراحلی به پول قانونی و مشروع تبدیل شود اصطلاحا پولشویی رخ میدهد. پشتوانه پول، داراییهای قانونی باشد؛ بخشهای غیر قانونی به عنوان پشتوانه نقدینگی محاسبه نمی شوند. همچنین هر چه بخشهای غیر قانونی افزایش یابد؛ با توجه به محدودیت منابع، نقدینگی نیز کاهش می یابد. از اینرو این ساختار نقدینگی، باعث کاهش بخشهای غیر قانونی می شود.
اما زمانیکه ایجاد نقدینگی در دست دولت و بر اساس تقاضا باشد، هر چه بخشهای غیر قانونی افزایش یابد؛ تقاضای نقدینگی بیشتر شده و به نفع دولت است؛ چون می تواند نقدینگی بیشتری ایجاد کند.از اینرو وجود این ساختار ظالمانه در نظام نقدینگی، باعث ایجاد و ادامه حیات بخشهای غیر قانونی می شود.از اینرو تا این نظام نقدینگی اصلاح نشود؛ تلاش جدی برای حذف این بخشهای غیرقانونی نیز انجام نمی شود.
بهترین سیاست برای جلوگیری از پولشویی، خارج کردن داراییهای غیر قانونی از پشتوانه نقدینگی است.
حرف آخر
رشد بی رویه نقدینگی، باعث رشد سریع تقاضا برای کالاها و خدمات شده و چون در کوتاه مدت عرضه کالا و خدمات محدود است این امر منجر به ایجاد تورم در اقتصاد می شود. کنترل حجم نقدینگی هدف نهایی کشورها برای رسیدن به اهداف کلان اقتصادی مثل ایجاد رشد در تولیدات، کنترل تورم، ایجاد موازنه در پرداخت های خارجی و ایجاد اشتغال است.