توکن سازی سهام شرکت‌های بورسی روی بایننس اسمارت چین باعث شد تا سرمایه‌گذاری روی سهام از فضای سنتی بیرون بیاید و تبدیل به یک فرآیند بین‌المللی شود. توکن سازی سهام باعث شد تا نقدینگی بازار افزایش پیدا کند و هزینه‌ها کاهش پیدا کند. همچنین، بسیاری از موانع معاملاتی برای سرمایه‌گذاران خرد برداشته و اکثر قوانین با استفاده از قراردادهای هوشمند به صورت خودکار در فرآیند معاملات اعمال شد. در این مقاله، به بررسی مفهوم توکن‌سازی، مزایای آن، فرآیند اجرایی روی BSC، چالش‌های قانونی و فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای کاربران ایرانی می‌پردازیم.
توکن‌سازی (Tokenization) چیست و چه کاربردی دارد؟
توکن سازی فرآیندی است که دارایی فیزیکی یا دیجیتال را به صورت یک واحد مجزا و منحصر به فرد به اسم «توکن» تبدیل می‌کند. این توکن باعث می‌شود تا انتقال، ذخیره‌سازی و معامله دارایی در فضاهای آنلاین راحت‌تر شود. در حوزه بلاکچین و وب ۳ برای املاک و آثار هنری یا حتی اوراق مالی می‌توان توکن سازی انجام داد و مالکیتشان را به صورت غیرمتمرکز ثبت و معامله کرد. این کار باعث می‌شود تا نقدینگی بازار دارایی بیشتر شود، هزینه‌های واسطه کاهش پیدا کند و دارایی در بازارهای بین‌المللی معامله شود.
مفهوم توکن‌سازی سهام شرکت‌های بورسی
توکن سازی سهام به معنای تبدیل مالکیت سهام شرکت‌های بورسی به توکن‌های دیجیتالی روی بلاکچین است که باعث می‌شوند تا سهام این شرکت‌ها در محیطی کاملاً غیرمتمرکز معامله شود و انتقال و مدیریت مالکیت بدون دخالت نهادهای مرکزی صورت بپذیرد. اطلاعات معامله و مالکیت سهام با استفاده از فناوری بلاکچین به صورت شفاف و تغییر ناپذیر ثبت می‌شود و دستکاری داده‌ها را غیرممکن می‌کند.
توکن سازی سهام نقدینگی بازار را افزایش می‌دهد و دسترسی معامله‌گران خرد را به بازارهای جهانی تسهیل می‌کند. برای مثال، سرمایه‌گذاران آسیایی می‌توانند بدون نیاز به واسطه‌های مالی سنتی مانند بروکر، سهام شرکت‌های آمریکایی را به صورت توکن روی بلاکچین بخرند. این فرآیند هزینه‌های معاملاتی را نیز کاهش می‌دهد و سرعت تسویه معاملات را از چند روز به چند ثانیه می‌رساند.
چرا بایننس اسمارت چین (BSC) برای توکن‌سازی سهام انتخاب شده است؟
بایننس اسمارت چین نسبت به بلاکچین اتریوم هزینه‌های بسیار کم‌تری از شرکت‌های بورسی برای توکن سازی می‌گیرد. برای مثال، هزینه تراکنش در بلاکچین بایننس به صورت میانگین ۰.۰۰۰۴ BNB است؛ اما برای همین تراکنش باید در بلاکچین اتریوم حداقل ۴۰ دلار هزینه کنید. سرعت تراکنش‌های بالای بایننس اسمارت چین هم دلیل دیگری است که توسعه‌دهندگان به سمت این بلاکچین جذب شده‌اند.
موضوع دیگر این است که بلاکچین بایننس قابلیت سازگاری با ماشین مجازی اتریوم را نیز دارد و می‌تواند نقدینگی موجود در این بلاکچین را هم به پلتفرم خود بیاورد. اکوسیستم بایننس دارای صرافی‌های غیرمتمرکز مانند پنکیک سواپ و پلتفرم‌های وام دهی مانند Venus است که میزان نقدینگی در این بلاکچین را به شدت افزایش می‌دهند.
مزایای توکن‌سازی سهام برای سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها
توکن سازی سهام باعث می‌شود تا دسترسی سرمایه‌گذاران به سهام شرکت‌های مختلف بدون نیاز به واسطه سنتی به صورت ۲۴ ساعته در هفت روز هفته فراهم شود و با مبالغ بسیار اندک هم امکان معامله وجود داشته باشد. همچنین، کارمزدهای معاملاتی و محدودیت جغرافیایی برای سرمایه‌گذاران خرد از بین می‌رود.
شرکت‌های بورسی هم می‌توانند از نقدینگی سرمایه‌گذاران از سراسر دنیا بهره‌مند شوند. این شرکت‌ها با ساختارهای ساده‌تری سهامشان را منتشر می‌کنند و امکان جذب سرمایه از بازارهای نوظهور هم خواهند داشت. قراردادهای هوشمند به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا فرآیند توزیع سود سهام یا برگزاری مجامع تسهیل شود و هزینه‌های اداری کاهش پیدا کند. همچنین شفافیت در عملکرد شرکت‌ها تا حد زیادی افزایش پیدا می‌کند که گزینه بسیار جذابی برای استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های کوچک است.
توکن‌سازی روی BSC چگونه انجام می‌شود؟ (فرایند گام‌به‌گام)
اگر یک شرکت کوچک دارید و می‌خواهید که سهام‌تان را توکنیزه کنید تا بتوانید با عرضه در بازارهای جهانی به سرمایه‌گذاران بزرگ و کوچک دسترسی پیدا کنید؛ باید در ابتدای کار بلاکچین مدنظرتان را انتخاب کنید. معمولاً بایننس اسمارت چین به دلیل کارمزدهای پایین و سرعت بالا انتخاب اول بسیاری از شرکت‌ها است.
سپس باید با استفاده از زبان برنامه نویسی سالیدیتی (Solidity) و ابزارهای هوشمند مانند Truffle، Remix و OpenZeppelin جزئیات سهام را برای توکن تعریف کنید و قراردادهای هوشمند مدنظر را توسعه دهید. در این قسمت باید مشخصات کامل سهام را با توجه به ساختار شرکت در قالب یک توکن طراحی کنید و موارد قانونی و امنیتی را هم در نظر بگیرید. در نهایت می‌توانید با پرداخت هزینه‌های اولیه، توکن سهام را روی بلاکچین مینت کنید و در دسترس عموم قرار دهید.
تفاوت توکن‌سازی سهام با خرید مستقیم سهام در بورس
برای خرید مستقیم سهام در بورس باید از طریق کارگزاری‌های سنتی وارد عمل بشوید که ساعت معاملاتی محدود دارند و قوانین محلی به شدت روی عملکردشان اثر می‌گذارند. این در حالی است که توکن‌های سهام به صورت ۲۴ ساعته در هفت روز هفته قابل معامله هستند و محدود به هیچ زمان یا مکانی نیستند. ضمناً، هزینه‌های تراکنش با توکن بسیار پایین‌تر از خرید مستقیم سهام در بورس است و تسویه معاملات هم در عرض چند ثانیه انجام می‌شود.
البته توکن سازی سهام همواره مثبت نیست و ممکن است که مالکیت سهام را محدود به ارزش اقتصادی کنند و حق رای مجامع را در نظر نگیرند. از طرف دیگر، قیمت توکن سهام به شدت تحت تاثیر بازار کریپتو قرار می‌گیرد؛ اما قیمت سهام در بورس کاملاً تحت تاثیر عملکرد شرکت است.
پروژه‌ها و پلتفرم‌های فعال در حوزه توکن‌سازی سهام روی بایننس اسمارت چین
پلتفرم‌هایی مانند Mirror Protocol و Swarm از پیشگامان توکن‌سازی سهام روی BSC هستند. این پلتفرم‌ها با ایجاد توکن‌های مشابه سهام شرکت‌هایی مانند تسلا و اپل، امکان معامله این دارایی‌ها را در محیط غیرمتمرکز فراهم کرده‌اند. پروژه Venus نیز امکان وام‌دهی با استفاده از توکن‌های سهام به عنوان وثیقه را ارائه می‌دهد.
چالش‌ها و ریسک‌های قانونی در توکن‌سازی دارایی‌های مالی
عدم وجود چارچوب‌های قانونی یکسان در کشورهای مختلف، بزرگترین چالش توکن‌سازی سهام است. برخی دولت‌ها این توکن‌ها را به عنوان اوراق بهادار به رسمیت نمی‌شناسند. ریسک نقض تحریم‌ها در معاملات بین‌المللی و احتمال کلاهبرداری در پلتفرم‌های غیرمتمرکز نیز وجود دارد. انتخاب پلتفرم‌های حسابرسی‌شده توسط شرکت‌های امنیتی مانند CertiK ضروری است.
آیا امکان خرید توکن سهام شرکت‌های خارجی برای کاربران ایرانی وجود دارد؟
با توجه به تحریم‌ها، دسترسی کاربران ایرانی به صرافی‌های متمرکز خارجی محدود است؛ اما پلتفرم‌های غیرمتمرکز روی BSC مانند PancakeSwap، امکان خرید توکن‌های سهام را بدون نیاز به احراز هویت فراهم می‌کنند. کاربران می‌توانند با استفاده از VPN و کیف پول‌های ناشناس در این بازارها فعالیت کنند، اما ریسک مسدودی حساب‌ها یا لغو معاملات به دلیل تحریم‌ها همچنان وجود دارد. سرمایه‌گذاری در این حوزه نیازمند آگاهی از قوانین محلی و ریسک‌های مرتبط است.
