خودشناسی چیست؟ چگونه خودمان را بهتر بشناسیم؟

«شناخت خود سرآغاز خرد است!» اگر ندانید از زندگی چه می‌خواهید، نمی‌توانید واقعاً خوشحال باشید یا تصمیمات مهمی درباره زندگی خود بگیرید! هرچند خودشناسی فقط به این موارد محدود نمی‌شود. مثلاً انسانی که از شرایط خود احساس رضایت ندارد و مدام اطرافیان خود را مقصر می‌داند یا فردی که در روابط خود گره‌های زیادی دارد و از بازکردن آنها عاجز مانده است. این افراد به شناخت بیشتری از خود نیاز دارند.

خودشناسی به همین آسانی نیست! درگیری انسان معاصر با آنچه که هست و آنچه که می‌خواهد بشود، او را از پای درآورده است. انسان به‌تنهایی از رویارویی با زوایای پنهان درون خود ناتوان است. در بزنگاه زندگی خود را در حالی خشمگین و مأیوس می‌یابد که درک درست شرایط از توانش خارج است. انسان خشمگین می‌شود، اما نمی‌داند ریشه این خشم کجاست! در این مطلب درباره راه های خودشناسی و ضرورت وجود روان درمانی برای کشف آنچه درون انسان جریان دارد صحبت می‌کنیم.

حتما بخوانید: خودشناسی چیست بهترین مشاوران؟

خودشناسی چیست؟

خودشناسی در روانشناسی به اطلاعات واقع‌گرایانه فرد از خودش تعریف می‌شود. این اطلاعات شامل ویژگی‌های شخصیتی، الگوهای رفتاری، نظرات، باور‌ها، ارزش‌ها، نیاز‌ها، اهداف، ترجیحات و هویت اجتماعی انسان هستند. به‌عنوان‌مثال، اقدام شجاعانه نائومی اوزاکا، ستاره تنیس، نشان‌دهنده خودشناسی است! او که در میان پردرآمدترین ورزشکاران زن جهان قرار دارد، قبل از یک رقابت مهم در سال ۲۰۲۱ انصراف داد. اوزاکا بیان کرد که بعد از قهرمانی سال ۲۰۱۸ از افسردگی شدید رنج برده است. او بررسی کرده بود که انصراف دادن از مسابقه برای سلامت روح و جسمش بهتر است. اقدام اوزاکا قابل تفکر و نادر است! او با این حرکت نشان داد که تا چه اندازه خودشناسی برای تصمیم‌های مهم زندگی لازم است.

راه های خودشناسی چیست؟

جان فردریکسون یک روان درمانگر باسابقه است که بخش زیادی از زندگی خود را صرف تحقیق درباره روان درمانی کرده است. او در کتاب دروغ هایی که به خود می گوییم نشان می‌دهد که چگونه آنچه از روبه‌روشدن با آن اجتناب می‌کردیم، ما را نجات خواهد‌ داد. این کتاب شرح وضعیت افرادی است که در ابتدا درک درستی از شرایط خود ندارند و آن را انکار می‌کنند. در نهایت با تعامل خوبی که بین افراد و روان درمانگر ایجاد می‌شود، آنها با درون خود مواجه شده و از این وضعیت رها می‌شوند. این افراد به دلیل عدم شناخت خود و مقاومتی که در برابر واقعیت درون خود می‌کردند، درگیر مشکلات و معضلات زیادی شده بودند. آنجا که انسان از شناخت خود ناتوان مانده است، روان درمانی به کمک او می‌آید.

جملاتی مثل «خودت را دوست داشته باش» یا «خودت را همانطور که هستی بپذیر» را این روز‌ها در گوشه‌وکنار فضای مجازی یا از دهان عموم مردم زیاد می‌شنویم. این اتفاق خوبی است که انسان واقعیت زندگی خود را بپذیرد و به دلیل شرایطی که از سر گذرانده است احساس خشم یا ناراحتی نداشته باشد، اما این همه ماجرا نیست! انسان با دروغ گفتن به خود، آنچه درون او هست را پنهان می‌کند! او درد را به تعویق می‌اندازد، اما نمی‌داند روزی در بدترین زمان ممکن این زخم سر باز می‌کند! از طرف دیگر، انسان به کمک نیاز دارد. او در زیر بار اتفاقات کودکی، حوادث بزرگسالی و رنج‌های این زندگی ناعادلانه سر خم می‌کند.

مهارت های خودشناسی چیست؟

یادگیری مهارت‌های خودشناسی و افزایش مهارت‌های فردی، بخش مهمی از مسیر خودشناسی است. گاهی خواندن یک کتاب چراغی را در ذهن ما روشن می‌کند که سال‌ها تفکر درباره خود این تأثیرگذاری را ندارد! خواندن خلاصه کتاب‌های سایت بوکاپو در زمینه خودشناسی و روبه‌روشدن با نیمه پنهان وجودمان، ما را با زوایای پنهان وجود خویش بیشتر آشنا می‌کند. لوییز هی در کتاب شفای زندگی از شما می‌خواهد نسبت به افکار خود کنترل بیشتری داشته باشید. تکنیک‌های گفته شده در این کتاب را تمرین کنید، تا احساس بهتری نسبت به زندگی پیدا کنید.

7 منبع مهم خودشناسی

انسان موجودی اجتماعی است و در تعامل پیوسته با محیط اطرافش قرار دارد. این تعاملات به انسان کمک می‌کند خود را بهتر بشناسد و اطلاعات مهمی نسبت به خودش دریافت کند. بدون تعامل با محیط اطراف و گرفتن بازخورد‌های واقعی، بخش مهمی از خودشناسی به سرانجام نمی‌رسد. این ۷ منبع خودشناسی به شناخت بیشتر فرد نسبت به درون خودش کمک می‌کند.

• اطلاعات فیزیکی: این منبع به اطلاعات فیزیکی بدن انسان محدود می‌شود. شما چه قدی دارد؟ یا آخرین بار چند کیلو بودید؟ رنگ چشمتان چیست و چه تفاوت‌های جسمی دارید.
• مقایسه‌های اجتماعی: زمانی که خودمان را با دیگران مقایسه می‌کنیم در حال استفاده از این منبع خودشناسی هستیم. ما خود را با افرادی با شرایط بهتر و بدتر مقایسه می‌کنیم و درباره خود نظر می‌دهیم.
• ارزیابی دیگران: ما خود را از چشم دیگران می‌بینیم. نظر دیگران نسبت ما بخش مهمی از خودشناسی را تشکیل می‌دهد. انسان از کنار یک نظر متفاوت به‌راحتی می‌گذرد، اما وقتی چند نفر به یک ویژگی در ما اشاره دارند به آن فکر می‌کنیم. شاید بلافاصله بپذیریم که ما این ویژگی را داریم.
• درون نگری: این منبع خودشناسی از طریق مشاهده درونی افکار، احساسات و خواسته‌های درونی به دست می‌آید. درون نگری به طور مستقیم با خودشناسی در ارتباط است.
• خود ادراکی: در این منبع از خودشناسی، ما از طریق مشاهده و بررسی رفتار خود به خودشناسی می‌رسیم. رفتار ما در موقعیت‌های جدید یا پیش‌بینی نشده، بخش مهمی از این شناخت است. در بعضی از شرایط زندگی، بین آن چیزی که درباره خود فکر می‌کنیم و آن چیزی که از خود بروز می‌دهیم، فرسنگ‌ها فاصله وجود دارد.
• رفتار درمانی شناختی (CBT): فکر‌های ما نسبت به خودمان یا محیط اطراف، احساسات و رفتار‌های ما را شکل می‌دهند. روان درمانگر به انسان کمک می‌کند تا با تحلیل منطقی احساسات و رفتار‌های خود، درون خود را بهتر بشناسد.
• تکنیک‌های ذهن آگاهی: انجام این تکنیک‌ها به ما کمک کرده تا مهارت‌های هوش هیجانی خود را ارزیابی کرده و تقویت کنیم. هرچه ما به هوش هیجانی خود احاطه بیشتری داشته باشیم، تسلط بیشتری بر خودشناسی داریم.

به‌طورکلی، خودشناسی از طریق ترکیب اطلاعات ما از دنیای فیزیکی، اجتماعی و روانی به دست می‌آید. کتاب نیمه تاریک وجود در ۱۰ فصل، سفری را از بیرونی‌ترین پوسته وجود آدمی آغاز می‌کند؛ با این هدف که لایه‌های رسوبی و ته‌نشین شده ذهن‌تان را بشکافد و خود واقعی‌تان را به شما بنمایاند. در این سفر، به تعداد وجوه مختلف شخصیت‌تان، چه آن‌ها که آشکارند و چه آن‌ها که پنهانند، همسفر خواهید داشت. از قدیم گفته‌اند دوست خوب را باید در سفر شناخت و این دقیقاً جایی است که می‌توانید با سایه‌های‌تان رابطه دوستانه برقرار کنید.